“Vroem vroem” met een nieuw kabinet ?
De mobiliteitsalliantie kwam kort geleden uit met een Deltaplan voor mobiliteit richting 2035.
Allicht hier en daar punten van kritiek wat mij betreft maar toch ook een redelijk evenwichtig
en constructief verhaal. Kennelijk was het even genoeg met de nuance, de uitgestoken hand bij RAI vereniging, lid van die genoemde alliantie. Bij monde van Frits van Bruggen, voorzitter van de vereniging, ligt de nadruk gewoon op de A van automobiel, zo lijkt het. De hele bekende litanie komt weer voorbij. (zie de Telegraaf, 16.11.2023, “de kwestie, pag. T19). De essenties van het Deltaplan lijken daarmee naar de achtergrond te verschuiven: een brede mobiliteitsvisie en aanpak, onderstreping van het belang van brede mobiliteit, de noodzaak om (eindelijk) tot een goed en consistent beleid te komen met een gedegen financiële onderbouwing.
De overheid pakt 20 miljard van de weggebruiker (lees : de autobezitter) en laat slechts 6,6 miljard terugvloeien om ons land bereikbaar en mobiel te houden. We hebben het wel over mobiliteit maar eigenlijk bedoelt de RAI de auto en de ruim 9 miljoen autobezitters. De bedragen gaan vaker over tafel maar deze cijfers en de achterliggende redenering kloppen niet. Het lijkt simpel: inkomsten en uitgaven even op een rijtje zetten. Maar kosten is iets anders dan uitgaven, schade is wat anders dan kosten, en het is niet altijd duidelijk wie ergens wat betaalt en wie ontvangt.
Inkomsten voor de overheid zijn redelijk duidelijk, de belastingen, accijnzen, heffingen etc.
Harde uitgaven hebben betrekking op de aanleg en het onderhoud van wegen.
uitgaven inkomsten
hoofdwegen 3.393 BPM 1.414
spoor 2.717 accijns 7.134
overig 515 MRB 4.366
overig 6.315
totaal 6.626 totaal 19.229
Provincies en gemeenten gaven (2019) nog eens 2,7 en 2,8 miljard uit tegenover inkomsten van 1,7 (opcenten MRB) en 1(parkeerheffingen) miljard. Maatschappelijke kosten gaan over de schade die ontstaat aan milieu, soms ook weer genoemd als emissies. Verder zijn er kosten als gevolg van files(of congestie met een mooi woord) en ligt er een forse rekening door ongevallen (medische zorg, revalidatie, inkomensschade, materiele schade etc.); dat betreft zowel gewonden als dodelijke slachtoffers. KiM en SWOV hebben hierover gepubliceerd in 2022 met enig verschil in uitkomsten (in miljard euro’s):
kosten ongevallen 27 (bandbreedte 15 tot 36)
congestie 3,3 (bandbreedte 3,5 tot 4,6)
milieu 7,6 (emissies 11)
Tijd om nog eens goed te gaan rekenen, bedragen, inkomsten, uitgaven, kosten en baten, investeringen, wie betaalt en wie ontvangt ? Het is onzin om te veronderstellen dat per sector of onderdeel van de economie of per ministerie etc. inkomsten en uitgaven altijd gelijk zouden moeten zijn. De overheid genereert inkomsten en herverdeelt die op een manier die maatschappelijk en economisch gezien goed is, ideologisch passend en wenselijk. Daar mag iedereen iets van vinden natuurlijk maar dat idee van een balans tussen inkomsten en uitgaven per sector of beleidsterrein is politiek, bestuurlijk en economisch flauwekul. Zoals bij zoveel belangen- en lobby clubs worden ook nu de rekening en verantwoordelijkheid voor een groot deel neergelegd bij de overheid. Eigen verantwoordelijkheid (en die van de consument en bedrijfsleven) raakt wat buiten beeld. De “uitgestoken hand” die ik zag en las in het eerder genoemde Deltaplan wordt hier wat teruggetrokken.
Middelen zijn hoe dan ook beperkt, en bij elke verdeling ontstaat de onvrede en discussie. Het zou een club als RAI sieren (de mobiliteitsalliantie deed dat beter) om zich deze “wijsheid” eigen te maken. Het uitlichten van één aspect of sector en daar meer geld voor vragen is een dagelijks terugkerend ritueel, is een bekend lobby- en PR-wapen, maar getuigt ook van een zekere bekrompenheid. Het verleden toont overigens aan dat dergelijke VROEM-verhalen het vaak goed doen. Vervolgens wordt vanuit dit uitvergrote issue, nog eens benadrukt dat het 9,2 miljoen burgers raakt. Dan volgt de bekende reeks oneliners en kreten : de hardwerkende Nederlander, de mensen met een smalle beurs, die arme…. die zo afhankelijk is van de auto. Allemaal wel waar, maar het zijn diezelfde mensen die last hebben van andere grote problemen en te weinig overheidsuitgaven; denk aan huisvesting, onderwijs, zorg, inkomen, energielasten. Dan hebben we het nog niet over “collectieve” problemen zoals klimaat, vervuiling, stikstof (of niet), arbeidsmarkt, migratie. Begrijpelijk dat een club zich niet het leed van de hele mensheid kan aantrekken, maar gas geven and “the smell of burning rubber” is wel wat kortzichtig, of toepasselijker “kort door de bocht”.
De suggestie van een aparte politieke benzine-partij is een aardige. Ik zou verwachten dat veel van de 9,2 miljoen autobezitters verder kijken dan hun eigen neus of die van hun auto lang is (hoe belangrijk ook: mobiliteit, vrijheid, identiteit, fun, gemak etc.). Los van wat ik zelf vind van “one issue” partijen, vermoed ik dat de invloed en macht van een benzine-partij beperkt is, deze niet echt serieus wordt genomen door de andere partijen vanwege het ontbreken van standpunten op andere issues (overigens wel weer met een risico van de arrogantie van de gevestigde orde).
De “klacht” dat politieke partijen nauwelijks aandacht hebben voor de auto (en voor mobiliteit) klinkt bekend in de oren. Heel Nederland is bevolkt met mensen en groepen die zich miskend en niet gezien voelen. Wat betreft de auto en mobiliteit lijkt mij de aandacht er wel, niet altijd constructief overigens. Er is veel (ook recent) gesteggeld over accijnzen, bijtellingen, subsidies, over Betalen naar Gebruik (pas een jaar of 40 op de agenda). Tegen de politiek en openbaar bestuur aanhangend, wordt er veel werk verzet in analyses, onderzoeken, voorstellen e.d. (OK, weinig actie en veel papier). En je zou bijna zeggen : met zulke verenigingen en allianties heb je geen politiek
nodig. Die 9,2 miljoen belanghebbenden kan een reden zijn om als partij meer aandacht te geven, maar kan ook een reden zijn om dat juist niet te doen: te gevoelig, risico van beloftes die onbetaalbaar zijn, te veel complexiteit, gevoeligheid gezien belang van de auto voor de consument, klimaat, energie etc.
De hartenkreet van RAI en Alliantie over beleid is wel terecht. Den Haag zwalkt, geeft gas en remt tegelijkertijd, heeft geen duidelijk doel en de route daarnaartoe, geen consistent beleid. Daarvoor heeft die politiek juist dat maatschappelijk middenveld nodig trouwens. Als iedereen zich laat leiden door de waan van de dag en praatjes voor de bühne, komen we nergens. Tot slot : RAI gebruikt een mooie passende statement in dit verband; voordat we het weten “spannen we het paard achter de wagen”. Daarmee zijn we terug in de 19de eeuw, de goeie ouwe tijd waarin we nog geen auto’s hadden…. Dat kan dus niet de bedoeling zijn.
Aan de bak dus , gas geven :
RAI, doe meer met de letter R van rijwiel (en de letter M van mobiliteit)
Alliantie, doe wat je zegt met je naam : verbind, werk samen
politiek : tja… ik kom even niet verder dan : doe je best.
Hans Groenhuijsen, 17 november 2023.
Lees verder :
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/auto-mobiliteit-bereikbaarheid-en-sinterklaas/
https://www.hansgroenhuijsen.nl/mobiliteit-en-cijfers-voor-elk-wat-wils/
. “Mobiliteitsbeeld 2023”, Kennis Instituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM), Ministerie van I&W, 2023.
. “Deltaplan 2035”, Mobiliteitsalliantie, 2023.
. “Mobiliteit in Cijfers”, Bovag en RAI Vereniging, oktober 2023.
. “actualisatie kosten verkeersongevallen”, Kennis Instituut voor Mobiliteitsbeleid, 2022
. “kosten van verkeersongevallen”, Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid(SWOV), 2022
. wekelijks mijn blog ontvangen ? Meld je aan via “aanvraag artikelen” op
https://www.hansgroenhuijsen.nl/inschrijven-kennisblogs/
. ©alle rechten voorbehouden Hans Groenhuijsen, 2023.
T 06-52 58 95 85
M hans@hansgroenhuijsen.nl
I https://www.hansgroenhuijsen.nl
Link https://www.linkedin.com/in/4fieldshansgroenhuijsen/