Als time watcher kijk ik naar de toekomst, maar met oog voor alle 3 tijdsdimensies: heden, verleden en toekomst. Ik kijk naar de trends, naar de samenhang, naar het resultaat en de impact.
Mijn opleiding (geschiedenis en bedrijfskunde) en ervaring vormen de achtergrond in mijn verhaal, en bieden een perspectief op verleden, heden, en toekomst: “zien” doen we met onze ogen en “kijken” doen we met ons brein. Ik kijk naar de toekomst, naar de grote trends, maar met een schuin oog naar verleden en heden. Ik houd de grote transities tegen het licht, plaats ze in perspectief.
Trends hangen vaak onderling samen, versterken en versnellen elkaar. Kijken naar trends is niet alleen een kwestie van volgen, het maar over je heen laten komen. Het draait ook om het initiatief nemen, om de actie, om “trend setting”.
Er kan veel in die toekomst. Maar het blijft ook een kwestie van balanceren. Trends hebben niet alleen, zoals vaak gedacht, betrekking op technologie, op de materiele wereld. Trends gaan ook over hoe we onze wereld inrichten, over idealen, over samenleven en organiseren.
Heden, verleden, toekomst
Het heden als springplank naar verleden en toekomst.
Het heden is kennelijk iets dat we graag willen ontvluchten. Sommigen willen het verleden in ere herstellen, anderen gaan fier voorwaarts de toekomst in. In het aanschouwen van heden, verleden en toekomst hebben we last van bijziendheid, vooringenomenheid en een behoefte aan houvast.
Altijd en overal is dat verleden voor veel mensen verleidelijk, het herstellen van dat verleden bijna een hoger doel. Ook in deze tijd leven deze restauratiegedachte en romantisering van het verleden in sterke mate. Maar de toekomst oefent kennelijk een even onweerstaanbare aantrekkingskracht uit: voorwaarts.
Het interessante is dat zowel het herstellen van dat verleden als de sprong naar de toekomst uitingen zijn van een wereld die in ieder geval wil ontsnappen aan dat heden, en op zoek is naar houvast en iets dat bindt, naar een overtuiging, een boodschap of een evangelie.
Beide behoeften (terug naar het verleden, voorwaarts de toekomst in) zijn te herleiden tot een behoefte aan orde, rust en veiligheid. Geloof verzwakt zelden. Profetieën blijven overeind omdat het niet de waarheid van het feit is maar de behoefte aan de verwachting die de doorslag geeft.
Leren van het verleden is erg lastig… we leren niet zoveel behalve dat er weinig te leren is. We herhalen in ieder geval vaak de fouten, maar meer onbewust en door onze onvolkomenheid e.d. maar niet doordat we bewust kijken en leren en vermijden. Het geloof in voorspelbaarheid komt voort uit een aversie jegens onzekerheid. Het is een manier om grip te krijgen en biedt een aangenaam gevoel van kennis, macht en onzekerheidsreductie. We plaatsen ons in een continuüm; de toekomst is een verlengstuk van het heden. De verstoring daarvan is onacceptabel en we gooien dan de ramen en deuren dicht.
Gevoel van continuïteit berust niet op een beeld van het verleden maar op een beeld/verwachting van de toekomst.