Is een ontwerp, in het bijzonder een auto-ontwerp, een onderdeel van de tijd?
De auto is in allerlei opzichten een tijdsbeeld. Een ontwerp is deels een spiegel van de tijd. Langdurige crisis leidt tot soberheid. Hoge energiekosten leiden tot reductie van verbruik en dus gewicht, luchtweerstand etc. Technologie maakt het onmogelijke mogelijk. De functie van de auto verandert.
De auto en de tijdgeest.
De auto kan een weerspiegeling zijn van de tijdgeest.
De T-Ford vond zijn oorsprong in een toenemende welvaart en koopkracht, een geweldige industrialisatie, geloof in vooruitgang, optimisme.
Grote luxe auto’s waren en zijn altijd een reflectie van de kopers en vice versa; veel volume, grote motoren en veel vermogen, eindeloos veel comfort, een hang naar prestige, imago, en competitie. Maar nog lang met de chauffeur voorin, buiten zittend; verschil moet er zijn, en een chauffeur hoort net als een koetsier buiten op de bok.
De Citroen DS (ik geef het maar toe: mijn all time favoriet, vooruit nog enkele anderen) weerspiegelde in zekere zin de grandeur van de Franse natie (Charles de Gaulle, “vive la France, vive la Republique”); de industrie ontwikkelde zich daar na de 2e wereldoorlog in hoog tempo, buitengewoon innovatief, succesvol. En misschien ging het nog meer om het Franse gevoel voor stijl, schoonheid, joie de vivre. Italiaanse merken vormen een symbiose met het land van oorsprong, denk dan niet alleen aan Ferrari of Maserati maar zeker ook aan Lancia en Alfa Romeo. En een Rolls, Jaguar, Daimler of Rover kon alleen uit Engeland (pardon: the United Kingdom) komen: de koets, interieur, leder, hout, dieprode of groene kleur.
Spiegelbeeld van het verleden.
De auto is vaak ook een spiegelbeeld van het verleden, gezien vanuit het heden. Logisch omdat de auto de resultante is van alle daaraan voorafgaande kennis, ervaringen, technologie. Dat alles vertaalt zich in een nog weer mooiere/betere/snellere etc. auto. Ervaring uit het verleden is een goede leermeester. De consument kijkt graag terug, en tegelijk vooruit natuurlijk, letterlijk en figuurlijk: daar ligt de weg, daar ligt de belofte.
Dat terugkijken heeft een praktische kant; de consument maakt het zich gemakkelijk en kijkt terug naar wat al bekend is, kwestie dus van denkluiheid en de makkelijke en veilige weg kiezen (In mijn geval: waarom rijd ik nu mijn 6de Volvo? Ik heb daar een ongetwijfeld sluitende redenering over). Maar er speelt iets anders. Kijken naar het verleden levert bekende beelden op die perfect passen in het geheugen, beelden die in sterke mate worden bepaald door emoties. Het gaat om herinneringen aan mooie momenten met die auto (of mooie momenten waarbij die auto ook maar toevallig aanwezig was), de vertrouwde typische geur van …, dat geluid, en we objectiveren dat met allerlei, (soms schijn) argumenten over die geweldige performance, lage kilometerkostprijs, levensduur, bijdrage aan een betere wereld, acceleratie, laadvermogen. En we vinden het prettig om ons te onderscheiden, waarin een paradox zit: we onderscheiden ons door te kopiëren, ons te conformeren, lekker bij een peer group te horen.
Oldtimers.
Oldtimers vormen een aparte categorie. Hier spelen andere overwegingen. Gaat het puur om leeftijd? Om de exclusiviteit (weinig auto’s van dat ene merk/model)? Ook hier is een mix van subjectieve, emotionele elementen actief. Nostalgie is een belangrijke, de hang naar het verleden toen auto’s nog mooi waren, en de wereld overzichtelijk. Bij de liefhebber van oldtimers speelt altijd de herinnering, aan dat ene moment dat je voor het eerst die ene auto zag, rook, voelde; het beeld van die mijnheer in jouw dorp die toch maar mooi die auto bezat, aan jouw eerste kennismaking met technologie, een wonder voor een kind. En zulke herinneringen vormen al snel een soort fascinatie die zich nestelt in het brein, die voorgoed jouw denkraam, beoordeling en waardering van auto’s bepaalt.
En passant vormt zich een beeld van de mensen die die ene auto bezitten en erin rijden. En ontstaat dus ook hier een groep waar je bij hoort/bij wil horen. De auto als referentiepunt, als herkenningsteken, als identiteit.
Retro?
Inmiddels een bekende trend, ook rondom auto’s. Dat teruggaan in de tijd getuigt van waardering van dat verleden, van de stijl en de ontwerper, van het merk, van de tijdgeest. Maar het kan soms ook een eenvoudige manier zijn om zichtbaar de brug te slaan naar het verleden, gebruik te maken van oude succesformules. Dat kan smaakvol zijn, mooi, met respect voor dat verleden (en voor de consument); maar het kan dus ook met knippen en plakken een nieuw ontwerp zijn met wat “lukrake” elementen van de illustere voorganger. Het nieuwe ontwerp kan ook voortborduren op de niet-tastbare elementen in die geschiedenis: stijl, emotie, identiteit van het merk. Dat is lastig, maar de moeite waard; je raakt de consument echt.
Je kunt grofweg twee benaderingen kiezen. Je denkt vanuit dat oude al bestaande model en ontwikkelt van daaruit een eigentijdse auto. De omgekeerde weg is ook mogelijk. Je neemt een al bestaand ontwerp voor een auto geheel in stijl met de actualiteit, met alle trends van vandaag en morgen. Vervolgens ga je deze auto restylen, voeg je elementen toe uit een vroegere periode. Dat kunnen details zijn van een oud model van jouw eigen merk, of elementen die horen bij een bepaald tijdvak, cultureel, mentaliteit etc. Vage associaties dus met Frankrijk in de jaren ’50, met de wilde en woeste jaren ’60, met “utterly British” of met Zweedse degelijkheid.
Een mooi vak dus, dat ontwerpen van auto’s.
In volgende blogs aandacht voor de factoren die “dwingen” tot een ander ontwerp, andere vorm en lijnen: materialen, maatschappelijke druk, energie en klimaat, technologie, digitalisering, de functie en het gebruik van de auto, een andere betekenis en waarde voor de consument.
Opdracht: schets alvast de auto van je dromen, zo uit de losse pols. Kijk vervolgens waar die schets op lijkt: welke auto, welk merk, welke stijl.
Hans Groenhuijsen, 14.5.2025.
T 06-52 58 95 85
M hans@hansgroenhuijsen.nl
I https://www.hansgroenhuijsen.nl
Linked https://www.linkedin.com/in/4fieldshansgroenhuijsen/\
. Wekelijks mijn blog ontvangen? Meld je aan via “aanvraag artikelen” op
. ©alle rechten voorbehouden Hans Groenhuijsen, 2025.
. Alle artikelen en blogs, zie: https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/ o.a. over convergentie maar ook over
mobiliteit, “the car of the future”, over de grote trends, over China, Europa en de USA, over innovatie.
En natuurlijk over klassieke auto’s, over ontwerp en schoonheid bijvoorbeeld:
https://www.hansgroenhuijsen.nl/autodesign-meer-dan-een-autootje-tekenen/
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/over-autos-en-identiteit-zeg-me-in-welke-auto-je-rijdt-en-ik-vertel-je-wie-je-bent/
. Afbeeldingen: Pixabay