Duitsland verkeert in zwaar weer, niet uniek overigens in Europa. Politieke verschuiving naar rechts, migratie en asiel zijn overal thema’s. En economisch zijn er betere tijden geweest.
De auto stond en staat centraal in die Duitse economie, de productie ervan, de toeleveringsindustrie, de Duitse consument die nu eenmaal van auto’s houdt. Wereldwijd staat die automotive onder druk. Uitstoot en klimaatissues houden de gemoederen al lang bezig. De transitie naar elektrisch is moeilijk, kostbaar en traag. Concurrentie neemt toe. Innovatie is cruciaal. Lage kosten en dus aantrekkelijke pricing is een must. Elektrificatie past in het streven naar reductie van uitstoot.
De reden voor veel overheden (en bedrijven) om de EV bijna heilig te verklaren: we zijn lekker bezig met dat klimaat, we zijn op de goede weg etc. Voor de industrie was en is die auto, elektrisch of niet, een stuk techniek met een hoge mate van functionaliteit voor de consument, is het een grote bijdrage aan de economie, en nog steeds met een bovengemiddelde waardering en emotie bij die klant. Dit waren en zijn nu precies de overwegingen geweest bij de Duitse auto-industrie. We maken perfecte (premium) auto’s, met een hoge klantwaardering, een goede performance, en technologie.
De Duitse industrie was al langere tijd gefocust op wat meer kleinere auto’s bouwen (naast overigens meer en meer obesitas-gevallen) en op diesel, relatief zuinig met heel lang veel verbeterpotentieel qua verbruik, reductie van emissie, levensduur; althans, dat dachten ze, maar het beruchte dieselschandaal plaatste dit allemaal in een ander daglicht (zo’n 30 miljard armer bij VW, dat wel). Elektrificatie past trouwens nog steeds op termijn perfect in de technische metamorfose van de auto: connected, autonoom etc.
En dan is daar China. Alsof dit een verrassing is. We zagen het gebeuren, de industrie (zeker ook Duitse OEM’s) stond er letterlijk bovenop daar in China met eigen fabrieken (al dan niet in joint ventures gegoten), vaak al vanuit de jaren ’90. De urgentie is er al lang. We zagen China als grootmeester in het systeemspel complete sectoren ontwikkelen, hele waardeketens optuigen, de thuismarkt (plus nog wat markten die China in de tang nam met politieke en economische druk onder de vlag van BRI) overspoelen. Niet alleen die autootjes dus maar de grondstoffen, onderdelen, high tech componenten, productie en assemblage, aanverwante sectoren als de energie, batterij-business, ICT, mobile en communicatie etc.
China maakt goede auto’s, heeft zich snel verbeterd in design, is sterk in de afdeling accessoires en gadgets waar de Chinese consument zo dol op is, “dwingt” de consument richting die EV. De combinatie van marktwerking en sterke overheid/politiek heeft zo zijn plussen. Overheidssteun aan de industrie is een issue voor de EU, en (deels) terecht. Met elektrificatie en met de volgende digitale revolutie in en rondom de auto doet China het goed.
Waren we dan hier in Europa lui, of traag of arrogant? Hebben we de consument, de markt, verkeerd ingeschat? Is productie hier te log, te duur? En zijn de consumenten hier in vergelijking met China te weinig verleid met subsidie of gedwongen met regelgeving richting de EV?
De inhaalslag blijkt ondertussen moeilijk. In verschillende sectoren waaronder dus de auto-industrie verschuift het centrum van innovatie inmiddels naar China; westerse autofabrikanten vestigen hun R&D-inspanningen inmiddels in het Oosten; daar zit de kennis, de markt, het complete systeem dat je nodig hebt als innovator en high tech bedrijf. De wereld is je speelveld.
Primaire reacties zijn er ook, deels terecht trouwens. We moeten dat staatssteun-issue aanpakken. We moeten meer innoveren, meer systeemkracht opbouwen. We moeten de industrie versterken (staatssteun misschien?) de consumenten verleiden met betere producten, een scherpe prijs (resp. meer subsidie). Maar we lossen ons eigen probleem niet op door onszelf achter hoge muren terug te trekken, hier en daar een fabriek te sluiten (of met overheidssteun overeind te houden?) wat kosten te snijden, wetten en regels te versoepelen of uit te stellen.
Een defensieve speelstijl helpt weinig. Aanval is de beste verdediging zou het wat platte simpele advies kunnen zijn. Daarmee los je je eigen probleem nog niet echt op. Mario Draghi heeft gelijk (maar krijgt ook terecht veel kritiek): samenwerking, over de grenzen van sectoren heen, over landsgrenzen heen. Meer investeren, innoveren en daarmee de toekomst bouwen in plaats van het leven van het verleden (het oude Europa) verlengen.
Goed, Duitsland krijgt het voor de kiezen. Met elektrificatie op achterstand, een redelijk klassieke technologische focus, matige toegang tot cruciale technologie en componenten; innovatie-kracht beperkt en weinig uitzicht op verbetering. En daar bovenop: een wegglijdende vraag in Europa en in China, een economie die betere tijden heeft gekend (voor een deel natuurlijk door de auto-industrie zelf die de steunpilaar is van die economie), hoge kosten (arbeid, energie). Politiek en maatschappelijk is een andere wind gaan waaien. Klimaatdoelen zijn onderhand de killer voor het bedrijfsleven, wisselvalligheid van de politiek veroorzaakt onzekerheid. De consument/burger accepteert steeds minder, schuift op naar rechts en verder, en keert zich af van dat groene gedoe.
En dan zijn er nog de beroemde innovatie-valkuilen. “Leve gisteren”, de zelfgenoegzaamheid, vasthouden aan oude successen. De Duitse industrie schreef decennialang “kwaliteit, perfectie, voorsprong” in het vaandel, maar vergat ondertussen (tijdig) te vernieuwen. En in onzekere tijden ontstaat de paradox dat terwijl we juist moeten veranderen, we bang zijn voor die verandering, bang zijn voor het verzwakken van het succes van gisteren en vandaag. Vooruit, nog een paar: ontkenning van verandering, het kleineren van de (nieuwe) concurrent, bang om zelf in te leveren (dag bestaanszekerheid, dag bonus); juist het succes en de winstgevendheid van de eigen industrie vormden een mentale hindernis. Het probleem, het gevaar, komt dus niet zozeer van buiten maar ontstond al eerder in eigen huis.
En ondertussen in Nederland: crisis door de boze buitenwereld, door het systeem, door onze eigen “blinde vlekken”, angst voor verandering? “Wir schaffen das” (Merkel als Bundeskanzler), “We leven in een gaaf land” (Rutte als MP); het lijkt allemaal al lang geleden. Benieuwd hoe we over pakweg 15 jaar terugkijken op deze jaren ’20.
Hans Groenhuijsen, 1 oktober 2024.
T 06-52 58 95 85
M hans@hansgroenhuijsen.nl
I https://www.hansgroenhuijsen.nl
Linked https://www.linkedin.com/in/4fieldshansgroenhuijsen/
. Wekelijks mijn blog ontvangen? Meld je aan via “aanvraag artikelen” op https://www.hansgroenhuijsen.nl/inschrijven-kennisblogs/
. ©alle rechten voorbehouden Hans Groenhuijsen, 2024.
. Alle artikelen en blogs, zie: https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/, zie o.a.
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/super-mario-in-europa/
https://www.hansgroenhuijsen.nl/china-is-sterk-ken-uw-eigen-zwaktes/
https://www.hansgroenhuijsen.nl/china-en-de-eu-over-de-elektrische-auto-rituele-dans-of-gevecht/