We zijn er maar druk mee met al die crises, uitdagingen, disrupties. Misschien biedt Kennedy inspiratie met het Amerikaanse ruimtevaartprogramma “the Moonshot”.

De maan, onderwerp in veel sprookjes en kinderliedjes : “Ik houd van jou tot aan de maan en weer terug”,  “waarom valt de maan niet naar benee”, dancing in the moonlight,  maanmannetjes. Maar de maan ging op een goed moment ook een uitdaging vormen: kunnen we naar die maan  vliegen ? Degene die dit idee zo’n 60 jaar geleden benoemde tot een concreet doel, was JFK; Kennedy dus, toen president van de USA.

Willen we naar de maan, dan gaan we naar de maan.

Landing a man on the moon  was de statement van Kennedy voor het Congres in mei 1961 : “I believe that this nation should commit itself to achieving the goal, before this decade is out, of landing a man on the moon and returning him safely to Earth.“ (Congress, May 1961).
We choose to go to the Moon zei Kennedy in September 1962 : “We choose to go to the Moon in this decade and do the other things, not because they are easy, but because they are hard; because that goal will serve to organize and measure the best of our energies and skills, because that challenge is one that we are willing to accept, one we are unwilling to postpone, and one we intend to win, and the others, too”.

Maar waarom eigenlijk ?

Wat dacht Kennedy te bereiken ? Waarom werd dit mega project opgetuigd ?  Voor mij als klein  mannetje en ongetwijfeld voor heel veel mensen had dit project iets magisch, iets mystieks:  we voelden de verwantschap met Amerika (onze bevrijders), we zagen het als land van de onbegrensde mogelijkheden, het land van melk en honing. En we zagen de enorme demonstratie van technologie, van heldendom, de betekenis voor ons begrip en kennis van de ruimte, van onze eigen planeet. En ongetwijfeld speelde de competitie met de Sovjet-Unie een rol, die andere grootmacht die dreigde Amerika te verslaan als het ging om successen in de ruimtevaart. Op de achtergrond speelde de Koude Oorlog, de wapenwedloop, waarin technologie (waaronder raketten) een steeds grotere rol ging spelen. En het beruchte “militair-industriele complex” was van invloed, die samenloop van belangen van het leger en van de defensie-industrie.

Maar….
Kennedy zei iets anders in 1962. Je zou kunnen zeggen dat het gewoon een mooie verpakking was van de beslissing om dat ruimtevaartproject te starten, dat het “gewoon” één van die mooie speeches was waar Kennedy beroemd om was.
Maar….
De boodschap was, geloof ik, een andere. “We gaan naar de maan (en doen andere dingen), niet omdat ze makkelijk zijn maar omdat ze moeilijk zijn. En daarmee organiseren en bundelen we het beste wat we hebben, energie, vaardigheden, kennis; omdat we die uitdaging willen aanvaarden en willen winnen”. Daarmee legde Kennedy de lat hoog, hij bood voor een heel decennium een uitdaging, een hoger doel, verenigde een groot deel van de bevolking achter dat doel. Hij gaf een enorme impuls aan kennisontwikkeling, aan innovatie, aan het bedrijfsleven en  de wetenschap, aan welvaart. Hij claimde en passant (nog eens) de leidende rol in de wereld. Kennedy formuleerde een doel, de weg er naartoe, de grote impact, het hogere doel. In 1969 was het zo ver. Armstrong stapte als eerste mens op de maan en moet op dat moment gerust gesteld zijn geweest door Kennedy’s belofte in 1961 : “landing a man on the moon AND returning him safely to the earth”.

The Moonshot.

Steeds vaker wordt dit verhaal aangehaald als een voorbeeld van hoe het kan, hoe het moet.
Hoe we onszelf uit de problemen kunnen helpen waarmee we geconfronteerd worden, hoe we een betere wereld kunnen bouwen. En dit voorbeeld betreft dan niet alleen de inspiratie, de toonzetting van JFK. Maar het gaat om de aanpak : de bundeling van kracht, van mensen, van middelen, de grootschalige inzet van middelen vanuit de overheid (N.B. in een nogal kapitalistisch land als de VS). En het demonstreert het besef dat welvaart niet alleen ontstaat via de markt en via het bedrijfsleven, maar dat we welvaart en welzijn samen kunnen en moeten ontwikkelen: overheid, bedrijfsleven, wetenschap en kennisindustrie, en de samenleving, de burgers. Nog even een indicatie : het ging bij dat Apollo-project, in dollars van nu om rond de 280 miljard(het complete NASA programma vergde tussen 1960 en 1973 rond de 500 miljard).
Als we ons voor zo’n luttel bedrag uit de huidige crisis kunnen redden, dan zou iedereen direct ja zeggen.

Met gevoel voor symboliek en romantiek is dit hele ruimtevaartprogramma  inmiddels van naam veranderd : niet meer Apollo, maar de “moonshot”. En het pleidooi is dat we met die Moonshot als voorbeeld zelf expedities beginnen, programma’s ontwikkelen, in actie komen. En omdat het moet en omdat het kan. De naam die direct verbonden is met de “Moonshot” is Mariana Mazzucato, professor aan University College in Londen en auteur van verschillende boeken waaronder : “Mission Economy, a moonshot guide to changing capitalism”. Zij is een krachtig pleitbezorgster van voorstellen voor lange termijn investeringen, een innovatieve economie en een vrij fundamentele herziening van het kapitalistische systeem.

Goed, naar de maan kunnen we al 52 jaar, binnenkort kunnen we met Elon Musk naar Mars. Met Mazzucato’s “Moonshot” blijven we met 2 benen op de grond, kunnen onze wereld beter maken, onze eigen aardbol. De moeite waard zou Kennedy zeggen.

Hans Groenhuijsen, 23 september 2021.

Voor alle blogs/artikelen, zie : https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/

Bijvoorbeeld:

https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/een-wereld-na-corona-deel-7-geschiedenis-leert-ons-niks/

https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/corona-een-gewone-pandemie-of-the-great-reset/