1.      De West Coast.

De verhouding tussen de West Coast, met name Silicon Valley, en de East Coast, met name Wall Street, is van nature lastig. “Silicon valley   startups love to go public, but they just hate being public companies”. Ooit zullen ze daar aan de Westkust hun eigen alternatieve Wall Street wel gaan ontwikkelen, als het al niet zo ver is. De Westkust kent jonge ondernemers, de echte disruptors, de high tech jongens, libertair tot en met. Wall street is de wereld van het flitskapitalisme, de poort naar hongerige beleggers, de mogelijkheid om snel eigen aandelen/opties te verzilveren. Maar ook de wereld van de regels en voorschriften, verplichtingen tot de aanlevering van eindeloze hoeveelheden cijfers en informatie en rapporten. Tesla ging in de zomer van 2010 naar de beurs en verkocht op de eerste dag 13,3 miljoen aandelen met een slotkoers die dag welke 40% boven de introductie lag ($17,00). Het aandeel is sindsdien  populair, hoewel de koers op zijn minst bewegelijk was; alleen al de  52 weken tot 9 augustus binnen een bandbreedte van $244-379,00.

2.      Augustus 2018.

Musk kondigt via Twitter aan dat hij Tesla wellicht van de beurs wil halen. De wereld staat op zijn kop, de koers schiet omhoog (met 12% in de week van 6 augustus)  op basis van een indicatieve inkoopprijs van $420,00.  Die 420 dollar werd nooit gehaald, een teken dat Wall Street die koers verre van realistisch vond. 2 weken later glijdt de koers even onder de $300,00 met een verwachting dat 2018 rond de 200,00 zal eindigen. Werknemers, beleggers, bestuurders bij Tesla, Wall Street, en toezichthouders zijn verrast. Musk laat en passant ook nog weten dat hij de financiering bij die exit al heeft geregeld, maar noemt geen details. Al snel wordt duidelijk dat het gaat om een groot investeringsfonds (PIF = Public Investment Fund)  uit (en van) Saoedi-Arabië. Dat land realiseert zich al enige tijd dat de inkomsten uit olie zullen opdrogen, en stelt dus via grote investeringen (een paar duizend miljard op termijn?) haar toekomst en welvaart veilig door de eigen economie te diversificeren (“the hedge against oil”). Paradoxaal op zich dat een olieland groots gaat investeren in elektrische auto’s, en Tesla en vooral Musk in persoon als de verklaarde tegenstander van fossiele brandstof, oliedollars gaat inzetten voor de toekomst van deze autobouwer. Wederom een teken dat de financiële wereld niet of nauwelijks grenzen kent (tussen landen, economische sectoren etc.).

3.      Veel vragen, weinig antwoorden.

Er blijven veel vragen. Hoeveel procent van de aandelen gaat dit betreffen? geschat wordt tussen de 50 en 60 % inclusief de 20% die Musk in persoon in bezit heeft, terwijl  zo’n 20% in bezit is van individuele  (particuliere) investeerders. Zijn de Saoedi’s de enige financiële partij die instapt of zijn er anderen (en zijn er meer partijen nodig en/of wenselijk?). Hoe zeker is de betrokkenheid van PIF en voor hoeveel miljard? Liggen andere, kleinere, investeringen niet meer voor de hand zoals in de Amerikaanse autobouwer Lucid?(met overigens alleen prototypes en nog geen productie). Wat bezielde Musk? Veel verklaringen hebben betrekking op Musk zelf, op zijn complexe brein en persoonlijkheid; talloze malen verraste (en schoffeerde) hij aandeelhouders, toezichthouders, de pers, concurrenten, eigen bestuurders en werknemers etc. De lat lag en ligt (te) hoog voor hem, qua ambities en werkdruk. Voor velen  is dit gedrag het bewijs van Musk’s gelijk, van zijn oneindige wijsheid en van zijn geweldige ondernemerschap, en was het telkens reden om vast te blijven houden aan de aandelen.  Musk is daarmee een van de velen die ondernemerschap en intelligentie (beiden boven twijfel verheven) combineert met een geweldige story, een mooi overtuigend verhaal met de nodige ideologie en verbinding met wat “hot’ is in de economie en in de samenleving, en daarmee kennelijk een enorme overtuigingskracht heeft, mensen bindt aan zichzelf en aan het Tesla-geloof.
Chapeau, petje af op zijn Nederlands.

4.      Waarom een exit?

Musk heeft nu  toch een beetje zijn hand overspeeld wellicht. Mogelijk dat zijn gezondheid en zijn gedrag aanleiding zijn voor een exit van Musk zelf, ook al is het maar tijdelijk. De beurswaakhond (SEC)  onderzoekt inmiddels of Musk’s uitspraken wel op waarheid berusten en of er geen sprake was/is van een poging om de koers van het aandeel te ondersteunen. Veel insiders vermoeden ook dat Musk met deze actie de short sellers wilde treffen; daarmee had hij het al eerder aan de stok. Shortsellers speculeren op een dalende koers (sterker nog, op een bankroet in dit geval) en zouden dus zwaar worden getroffen door een hogere koers, maar lijken dus gelijk te krijgen met een koers die rond de 300,00 schommelt (situatie 20 augustus). Toch is het plan van Musk niet zo gek, hooguit de manier waarop. Redenen om van de beurs te gaan zijn duidelijk. Het aandeel is uitermate volatiel, en de al genoemde short sellers  zitten dwars. Musk en het bedrijf Tesla worden op hun nek gezeten door de financiële wereld, terwijl het bedrijf alle zeilen bij moet zetten om op termijn succesvol en winstgevend te zijn in plaats van zich bezig te houden met voorschriften en korte termijn politiek. Optimisten voegen hier nog aan toe dat de kans groot is dat het bedrijf uiteindelijk uit het dal komt, en dan is een nieuwe beursgang tegen hogere koers een aantrekkelijke (maar nog erg onzekere) optie.

Al eerder gingen beroemdheden (en eigenwijze ondernemers) zoals Branson met Virgin en Michael Dell naar de beurs om snel daarna weer de exit te kiezen, en daarmee te kiezen voor het vrije ondernemerschap, de ruimte om buiten beeld te herstructureren en te investeren voor de lange termijn. Voor veel bedrijven (en dus met name die high tech start ups) heeft de public market (Wall street) een deel van de charme wel verloren. Bedrijven die op zoek zijn naar kapitaal, liquiditeit, geloofwaardigheid, toegang tot de markt, etc. is de private market een goed alternatief geworden.
De vraag is of dat nu ook voor Tesla geldt onder de huidige omstandigheden en met haar historische (erg magere) performance. Dell ging na de exit in 2013 weer terug naar de beurs in 2018, vooral om de grote en steeds duurder wordende schuldenlast te verlichten (meer aandelen, minder schuld). En verschillende onderzoeken naar het effect van exits (in vergelijking met soortgelijke bedrijven op de beurs) geeft geen glorieus beeld; daarbij is voorzichtig de conclusie getrokken dat de beurs een hoop gedoe oplevert, maar vooral ook een onderneming scherp houdt en disciplineert.

5.      Musk ≠ Tesla.

De twee namen zijn sterk met elkaar verbonden, maar er is meer. Musk startte (of kocht) in de loop van de jaren een reeks ondernemingen: Hyperloop (de supersnelle “trein” annex buizenpost), Gigafactory (batterijproductie), Solar City (zonne-energie), Space-X (ruimtevaart), Tesla Truck. En met Tesla lanceerde hij na de start de Model -S, de model-X met vleugeldeuren), de Model-3 (middenklasse-auto), en de Roadster. En ook hierover lopen de meningen uiteen. Aan de ene kant wordt (vaak door de meer conventioneel denkende types) gezegd dat Musk een dagdromer is, nog nooit geld heeft verdiend met deze avonturen, altijd weer met iets nieuws komt om de mislukking van een vorig avontuur te camoufleren. Hij bouwt mooie etalages maar de winkel blijft leeg (de model 3 productie is eindeloos vertraagd) en, erger nog, de kassa blijft leeg. Anderen (de “die hard believers”) zien zijn genialiteit, lef, creativiteit. En ze bewonderen Tesla omdat het leeft en handelt conform de mantra van Silicon Valley, de libertaire geloofsbelijdenis.
Geld verdienen komt wel. Het gaat er om doorbraken te forceren, combinaties te maken, nieuwe business modellen te ontwikkelen, groot en groots te worden en daarmee toonaangevend en op termijn succesvol. Het gaat erom de essenties van de toekomst te begrijpen, de onderstroom  in de wereld te vatten, producten en diensten te ontwikkelen waar de markt dus niet omheen kan.
Daarbij hoort vrijzinnigheid, dwarsheid, en conflict met de “oude wereld”, in dit geval bijvoorbeeld Wall Street.

6.      De redding voor Tesla?

Inmiddels wordt er hier en daar al in hypothesen gedacht, in scenario’s. Stel nu eens dat Tesla onderuit gaat ? De wens is de vader van de gedachte soms.

Hard maar waar, maar dat betekent niet het einde van de wereld, het einde van de EV. Conventionele autofabrikanten zijn inmiddels op grote schaal bezig met de ontwikkeling van de Electric Vehicle, na een lange periode van aarzeling en bewuste vertraging. Binnen 5 jaar is de elektrische auto net zo duur per kilometer als een auto met een brandstofmotor. Het is zonder meer voor een flink deel de verdienste van Tesla dat we zo ver zijn in technologie, in acceptatie door de markt, in opschaling. Maar er is leven voor de elektrische auto na Tesla.
Is een overname mogelijk, bijvoorbeeld door een andere autoproducent ? Met de dalende koers en alle problemen die Tesla meezeult, is dat minder waarschijnlijk, althans zo lang er dromen blijven bestaan over een koers van richting de 400. Vraag is ook wat een overnemende partij dan feitelijk koopt: aan kennis, IP, productiecapaciteit, toegang tot de markt, merk en relevantie ?
Een overname door een bedrijf van buiten de automotive is een optie;  je denkt aan andere high tech bedrijven, die bezig zijn met data, met consumenten, met platformmodellen, met integratie van producten en services. Maar de vraag is of dergelijke ondernemingen (denk aan Apple, Google, Amazon en vele anderen) belang hebben bij het produceren van auto’s. Hun belang ligt meer in de technologie, de auto als onderdeel van “the Internet of Everything”, de toegang tot de consument en de daaraan verbonden verzameling data.
Wat kan Tesla redden behalve een reddende engel die de financiële zorgen verlicht ? De Tesla-3 moet echt gaan rollen; gerucht is dat Tesla inmiddels, met veel kunst- en vliegwerk,  rond de 5000 stuks per week (gezien als de kritische ondergrens)  van de band laat lopen, en dat dit aantal flink zal stijgen; goed nieuws voor de half miljoen kopers die al aanbetaalden in ieder geval,  na jaren van niet nagekomen beloftes.

En zo komt Tesla uit op een eenvoudige marktwet die ook voor andere autoproducenten geldt: build cars and make money.

 

augustus 2018.