Europa in de staart van het peloton?

Op 9 september verscheen een rapport in de EU, opgesteld door Mario Draghi, volgens sommigen een Super Mario en volgens anderen een wonderlijke rekenmeester en theoreticus. Ooit in juli 2014 redde hij min of meer de Euro (met de uitspraak “whatever it takes”).
Hij was ook premier van Italië, een wonder dat iemand dat overleeft.
Goed, het rapport heet:”the future of European competitiveness”, en gaat dus over Europa, innovatiekracht, concurrentievermogen, een betere wereld.

 

De boodschap is simpel. China pleegt oneerlijke concurrentie, biedt eindeloos veel staatssteun; en de USA is roomser dan de paus en doet een beetje hetzelfde: eigen industrie bevoordelen, buitenlandse bedrijven lokken met subsidies en fiscale trucs. En Europa hangt ergens achter deze koplopers en zakt geleidelijk weg in het anonieme en kansloze peloton. Groei hier vertraagt, innovatie blijft achter, welvaart en welzijn staan onder druk, investeringen zijn onvoldoende. Draghi voorspelt Europa een vrij sombere toekomst tenzij we nu in actie komen, volgens het recept van Mario. Niets doen leidt tot nog meer achterstand, nog minder vermogen om het brede scala aan problemen op te lossen. Vraag is of we met dat in actie komen simpelweg de succesfactoren van China en de USA moeten selecteren en kopiëren; dat is meer omkijken naar het verleden maar maakt ons waarschijnlijk niet echt toekomstbestendig. Het probleem voor Europa is wat groter dan dat gedoe over elektrische auto’s. Een markt trouwens waar China heeft gezorgd voor: grondstoffen, batterijen, onderdelen, kennis, thuismarkt, snelheid, snelle upgrading en fit met de Europese klant; en trouwens de digitale wereld, mobiele communicatie, sterke buitenland-expansie via BRI. China laat zien hoe je ketens en systemen bouwt en tot een succes maakt (tegen een hoge prijs, dat wel).

Botsende meningen.

De inkt was nauwelijks droog van het rapport, overhandigd aan de EU-voorzitter, of de kritiek barstte los. Critici van de EU en alles wat ze daar in Brussel doen, zien in het rapport het zoveelste bewijs van pogingen om macht naar Brussel over te hevelen, nog meer regeldruk, nog meer middelen naar Brussel en de doodzonde: een EU die lekker schulden maakt (en dus problemen naar de toekomst doorschuift), investeerders die afhaken. Draghi c.s. stellen dat die funding kansrijk is: er is veel geld, op zoek naar aanwending, rente is laag, rendement is hoog(sic).

De bekende litanie van de vrije markt apostelen: meer markt, minder regels, lagere energiekosten, lagere lastendruk, concurrentie uit met name China inperken en sancties treffen, geef bedrijven nu eens de mogelijkheid om echt te ondernemen. De nachtmerrie: zo grijpt de EU nog de macht in de industrie, defensie, energiesector. Het allemaal 100% overlaten aan Berlaymont, het hoofdkantoor van de BV Europa kent natuurlijk zijn risico’s; maar het overlaten aan die geweldige markt is ook een schijnoplossing. Beide routes hebben een matige track-record, zeker als het gaat om het oplossen van grote systeemproblemen (economisch, ecologisch, politiek, maatschappelijk) en een complex aan belangen.
Meer ter linker respectievelijk groene zijde worden vraagtekens gezet bij wat Draghi beoogt: meer innovatie, meer consumptie, meer macht naar grote ondernemingen, minder aandacht voor klimaat etc. Kort gezegd: er wordt misschien iets opgelost maar heel veel niet; problemen blijven liggen, en de oplossingen zijn “old school”, en hooguit een beetje flets groen.

Er wordt alweer lekker stemming gemaakt. Brussel grijpt de macht en wil een federale bemoeizuchtige Europese staat, grootkapitaal en banken claimen de dominantie etc. Alle oude tegenstellingen en meningsverschillen komen, uitvergroot, weer terug: veel goede(?) stuurlui aan wal, links versus rechts, conservatief en progressief, markt en staat, meer Europa of juist minder, groen of grijs/zwart, toenemende Euroscepsis; toenemend getamboereer over eigen cultuur, macht weg uit Brussel, de blik naar binnen gekeerd. Dat maakt het vinden van draagvlak in Europa sowieso al tot een heidense klus. Discussie over de problemen, de mogelijke oplossingen is zeldzaam. De stellingen waren en zijn al lang betrokken. De EU is niet de oplossing maar het probleem zo lijkt het. Je kunt en mag met Draghi van mening verschillen, maar in het benoemen van de problemen (China en USA, Europa in de achterhoede) slaat hij redelijk de spijker op de bekende kop. En gelukkig definieert hij de problemen niet in termen van “zij daar in China en de VS” maar steekt hij de hand in eigen boezem (respectievelijk de boezem van Europa). Wij hier hebben een probleem en dat moeten we grotendeels hier oplossen.
Een variant op de beroemde uitspraak vanuit Apollo 13 “Houston, we have a problem” is nu “Brussel, we have a problem”; dat ontkennen was bij Apollo en is voor de EU de dood in de pot.

Het blijft ondertussen wel een beetje de vraag hoe Europa het zo ver heeft kunnen laten komen. We weten al lang waar de kracht van China en de VS ligt, het sterke systeemdenken, innovatie en versnelling, grote landen/thuismarkten en eenheid (meer in ieder geval dan in de Europese kakafonie). Wat was het hier? Arrogantie, niet weten wat en hoe, uitstelgedrag, schuld afschuiven, zelfingenomenheid? Geloof in oude oplossingen tegen beter weten in, in “laissez faire”? Kritiek zwelt aan, draagvlak lijkt zwak, Europa is even bezig met andere dingen (oorlog, klimaat, zwart/bruin en de rechterflank, “eigen erf eerst”). Eens kijken waar de nieuwe commissie mee komt, maar die zullen harde noten moeten kraken.

Een rapport is een begin…

Draghi’s verhaal net als al die andere verhalen en visies zijn mooi, op hoofdlijnen, uitwerking is vereist en nog meer zicht over hoe de verschillende aangedragen suggesties daadwerkelijk iets oplossen, in welk tempo en trouwens ook nog even wat dan de risico’s en bijwerkingen zijn. De klok tikt, aan de slag. En ondertussen moeten we China kort houden (WTO) en de samenwerking zoeken, binnen Europa en met de VS (met de vraag of die dat willen, zeker na november).

En ondertussen gaat de “koude oorlog” tussen China en Europa over elektrische auto’s door, een mooie illustratie van het grotere probleem zoals nu door Draghi benoemd.

Hans Groenhuijsen, 16.9.2024.

Blogs (zie website) over China, EU, de EV  etc.:

China is sterk, ken uw eigen zwaktes. | (hansgroenhuijsen.nl)

Electric vehicle | (hansgroenhuijsen.nl)

De toekomst, een betere wereld | (hansgroenhuijsen.nl)

T                                     06-52 58 95 85
M                                  hans@hansgroenhuijsen.nl
I                                      https://www.hansgroenhuijsen.nl
Linkedin                     https://www.linkedin.com/in/4fieldshansgroenhuijsen/

. Alle artikelen en blogs , zie: https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/

. Wekelijks mijn blog ontvangen? Meld je aan via “aanvraag artikelen” op
https://www.hansgroenhuijsen.nl/inschrijven-kennisblogs/

. ©alle rechten voorbehouden Hans Groenhuijsen, 2024.