Column Groenhuijsen – regie of macht?

 

Lots of chiefs, no indians luidt de term die wordt gebruikt voor bedrijven die topzwaar zijn geworden: veel bazen en te weinig ‘voetvolk’. In Nederland kunnen we deze uitspraak inmiddels omdopen tot ‘lots of directors, no actors’.
Overal doemen ze op in het zakelijk leven: de regisseurs. We hebben regisseurs van de supply chain en van de value chain, we hebben netwerkregisseurs, en gelukkig – af en toe – een goede filmregisseur.

Ook in de automotive duikt de term regisseur vaak op als het gaat over de rol van de dealer, de leasemaatschappij, de verzekeraar, de onderdelenleverancier, de schadeketen: wie heeft de regie? Wat is de achtergrond van dit regie-denken?
Het heeft deels te maken met onze cultuur, waarin we nu eenmaal graag polderen en belangen bij elkaar willen brengen (‘De zaak bij elkaar willen houden’, aldus Job Cohen). Dan heb je dus geen ‘machthebber’, maar een regisseur. We willen wel winnen, maar het echt verslaan van een tegenstander en zo macht tonen, daar houden we niet van. We willen wel invloed in de keten, maar de macht…

Mij bekruipt een dubbel gevoel als iemand weer eens claimt de regisseur in een keten te zijn. Enerzijds is er de herkenning van goed gemeende samenwerking, anderzijds het idee dat het woord ‘regisseur’ eigenlijk moet verhullen dat het gewoon om macht gaat, met de regisseur dus als een wolf in schaapskleren.

Belangrijke vraag is natuurlijk of een regisseursmodel – als het al bestaat – ook werkt. Als je het afmeet aan de mate waarin we een overgang realiseren van klassiek (dom) managementdenken naar ketendenken, dan kun je stellen dat het werkt. We zijn in ieder geval goed op weg: we denken steeds meer in ketendoelen in plaats van beleidsdoelen, vanuit de klant in plaats van regels, in samenwerking in plaats van vanuit beleid. En we werken steeds meer vanuit kracht en visie in plaats van macht en ongelijkheid.

Het is niet langer relevant wat je doet, maar of je waarde toevoegt en welke.

Toch steekt af en toe het oude machtsdenken weer de kop op, onder het adagium ‘wie betaalt, bepaalt.’ Logisch en niet onterecht. Veel ketenregisseurs zijn immers geen min of meer onafhankelijke partij, maar een van de spelers zelf: het is een schakel binnen de keten die de regie voert, meestal de dominante schakel, degene die betaalt, die het klantcontact heeft.

Een reden dat het regiemodel af en toe hapert, is het feit dat er veel ketens en netwerken zijn die elkaar raken, overlappen, aanvullen of juist strijdig zijn met elkaar. De markt wordt wel erg vol. Juist daardoor ontstaat dan toch weer de klassieke machtsstrijd, het domme domeindenken van waaruit altijd weer iemand roept: “die klant daar blijf je van af, die is van mij”.

Tijd om het zwaard te trekken en hiertegen te vechten?

Ja soms, maar ik geloof meer in de markt dan in de strijd. De klant is van niemand behalve van zichzelf en die klant beoordeelt uiteindelijk of een keten of netwerk, en de regisseur daarin, zijn werk goed doet en waarde toevoegt. Bij die klant ligt dus uiteindelijk de macht. En de regie.

 

Hans Groenhuijsen, mei 2010
4Fields advies- en interimmanagement.