Onveranderlijke wetten, dat klinkt logisch maar soms veranderen wetten, zijn het juist de wetten die verandering teweegbrengen, verandert de wereld waarop die wetten van toepassing zijn. Pratend over auto’s en mobiliteit is er een lange reeks van wetten en wetmatigheden geformuleerd; soms als houvast en als leidraad, soms als mix vanernst en humor, soms ook als aperte onzin.
In een aantal afleveringen schets ik wat van die wetten. Trouwens wetten die niet alleen gaan over mobiliteit, maar vooral ook over ons gedrag, onze manier van kijken en denken. Vandaar die foto van 2 bonobo’s (ga eens naar de boeken van de bioloog Frans de Waal over mensapen).
De Wet van behoud van angst.
Ofwel: de angst voor de lege tank of batterij. We hebben nog steeds last van “range anxiety”, de angst dat je stil komt te staan zonder stroom. Die angst is natuurlijk niet nieuw. We waren altijd al bang voor het onverwachte. Ook toen we allemaal benzineauto’s reden, en om de haverklap een benzinepomp tegenkwamen, hadden we toch lekker een jerrycan benzine achterin. Bij een EV zou je dan een verlengsnoer moeten hebben. De range neemt toe en het aantal oplaadpunten ook, dus het valt wel mee, maar toch… stel nu eens dat…Of we geloven heilig in die steeds grotere range maar vergeten even dat lage temperaturen, gebruik van de verwarming, en een onrustige rechtervoet heel veel energie kunnen vergen. Zeker, die range is af en toe een probleem, maar het leuke is nu dat in de praktijk die range ook vaak wordt onderschat, terwijl de dagelijks af te leggen afstand wordt overschat met dus de conclusie dat de EV geen oplossing is. En de reactie van de autoproducenten om dan maar weer meer range aan te bieden, is op zijn minst een rare reflex, feitelijk vaak niet nodig, maar het reduceert de onzekerheid bij de EV-rijder en het verkoopt dus lekker. Terwijl we de capaciteit van een batterij sterk verbeteren, blijven we de massa van de auto, de performance etc. vergroten, en gaat de potentiële winst in range daarmee wat “verloren”. Een argument (waarmee je heel veel kunt doodslaan): ik vertrouw die technologie niet, je weet maar nooit, ik hoorde kortgeleden nog over een incident. En daarmee heb je dan een doorslaggevend argument om even geen EV te kiezen. En er zijn mensen die in technologie de reddende engel zien, een blind vertrouwen hebben in de techniek en het voortschrijden ervan. Maar in de voortdurende evolutie van de technologie ligt dus ook een reden om nu even niet te kopen maar te wachten op…. Vooroordelen dus, we zullen er altijd last van hebben, soms ook baat bij hebben. In 2034 rolt de laatste auto met verbrandingsmotor van de band, nog 12 jaar. En dan nog eens zo’n 20 jaar totdat de laatste benzineauto naar de sloop gaat. Of toch niet?
De Obesitas-wet.
Overgewicht? Doe er wat aan, ook als het over je auto gaat. Overgewicht, een bekend welvaartsprobleem. Wat doen we eraan? Minder eten en drinken, wat meer bewegen en vooral veel goede (maar loze) voornemens. Obesitas bij auto’s is een groot probleem. Wat doen we eraan? Nog groter en zwaarder, weinig of geen echt goede voornemens voorlopig. We omarmen de welvaartsziekte. Het gemiddelde gewicht van auto’s is sinds 2000 met 20% toegenomen. SUV’s maken rond 25% uit van het wereldwijde wagenpark maar produceren rond 35% van de CO2 uitstoot. Om 1 kilo passagiersgewicht te verplaatsen heeft de VW Golf 12,3 kg nodig en de Dodge Ram (in Europa niet zo bekend maar in Amerika een populaire tank) 24 kg. Ter vergelijking: de doorsnee fiets heeft 0,2 kg. nodig om 1 kg “fietser” te verplaatsen.(zie ook : https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/overgewicht-doe-er-wat-aan-ook-als-het-over-je-auto-gaat/
De Fundamentele file-wet (zie noot 1)
De fundamentele filewet is ook bekend als de “fundamental Law of road congestion”. Deze wet bepaalt dat (snel)wegen in een stedelijke regio tijdens de spitsuren de maximale capaciteit bereiken. “Build it and they will come”. De realiteit heeft al op talloze plaatsen bewezen dat extra rijstroken aanleggen binnen de kortste keren leidt tot meer verkeer, tot opnieuw een bepaald fileniveau bereikt wordt. Het geïnduceerde verkeer is een gevolg van een tijdelijk snellere mobiliteit en dus eigenlijk een afgeleide van de BREVER-wet (zie deel 1 in deze serie). Maar die tijdelijke verlichting resulteert op lange termijn in een stijgende mobiliteitsvraag doordat mensen en bestemmingen verhuizen. Mensen gaan versnipperd wonen, voorzieningen verdwijnen. Weg nabijheid dus. Voor van alles (werk, recreatie, sport, winkelen) moet je flinke afstanden overbruggen. Een metafoor van Lewis Mumford uit de jaren ‘50 illustreert deze wet heel duidelijk: mobiliteitsproblemen oplossen door meer rijstroken aan te leggen is hetzelfde als obesitas verhelpen door een extra gaatje in je broekriem te maken. Met andere woorden: je verhelpt de symptomen, maar pakt de oorzaken niet aan.
Ook de omgekeerde file-wet bestaat: de wet van het verdwijnend verkeer. Neem je capaciteit weg, dan verdwijnt er ook verkeer. In Parijs namen ze de proef op de som: na het afsluiten van een Seine-oever nam het verkeer op de parallelle wegen wel sterk toe, maar het totale verkeersvolume daalde. Of dit door de Parijzenaren allemaal werd gewaardeerd, laat zich raden. En of deze wet altijd op gaat zal voor velen twijfelachtig zijn.
De wet van irrationaliteit.
Deze wet zegt dat mobiliteitsgedrag op het niveau van het individu niet rationeel is; dat vermoedden we al natuurlijk, ook kijkend naar onszelf. In het verleden werd er vaak en graag van uitgegaan dat geld, tijd en (on)gemak de drie determinanten waren voor individueel mobiliteitsgedrag. Samengeteld zorgen die drie voor de verplaatsingsweerstand. In de praktijk blijkt dat die rationele drijfveren echter niet zwaar wegen in het gedrag. 95% van ons mobiliteitsgedrag heeft te maken met emotionele factoren zoals gewoontegedrag, status of affectie voor bepaalde vervoermiddelen. Deze wet verklaart waarom gedragsverandering in mobiliteit zo moeizaam verloopt, zeker als we daarbij vooral de rationele aanpak kiezen. Ook al beseft iedereen dat gedragsverandering noodzakelijk is, toch gaan we ervan uit dat ‘die ander’ wel actie zal ondernemen. Als free rider (meeliftend zonder te betalen) profiteren we dan mee van de vrijgekomen ruimte. Alle goede beleidsintenties ten spijt werken ‘verbieden’ en ‘straffen’ daarom nog altijd beter dan ‘verleiden’ en ‘belonen’ zou je kunnen concluderen. “Dat zal ze leren”.
Eerdere blogs over “wetten” op https://www.hansgroenhuijsen.nl/category/4fields/automotive-en-mobiliteit/
Hans Groenhuijsen, 16 april 2024.
Bronnen o.a.:
. https://bigthink.com/strange-maps/marchettis-constant/
. https://www.duurzame-mobiliteit.be/nieuws/de-brever-wet-de-wetmatigheid-die-onze-mobiliteit-bepaalt
. https://ariebleijenberg.nl/
. Bleijenberg, A., Nieuwe mobiliteit, Eburon 2015.
. Hupkes, G. Gasgeven of Afremmen: Toekomstscenario’s Voor Ons Vervoerssysteem, Kluwer, 1977
. Marchetti, C. “Anthropological invariants in travel behavior” in: Technological Forecasting
and Social Change. 47 (1): 75–88, 1994.
. https://www.bibliotheek.nl/catalogus/titel.237949458.html/virtuele-mobiliteit-en-de-brever-wet/
(1) https://www.duurzame-mobiliteit.be/nieuws/column-drie-wetten-van-de-mobiliteit#Fundamentele%20Filewet
column verscheen in “Verkeersspecialist”, nr. 264, maart 2020.
(1) https://mobicaster.wordpress.com, website van Miguel Vertriest.
T 06-52 58 95 85
M hans@hansgroenhuijsen.nl
I https://www.hansgroenhuijsen.nl
Linkedin https://www.linkedin.com/in/4fieldshansgroenhuijsen/
. Alle artikelen en blogs , zie: https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/
. wekelijks mijn blog ontvangen ? Meld je aan via “aanvraag artikelen” op
https://www.hansgroenhuijsen.nl/inschrijven-kennisblogs/
. ©alle rechten voorbehouden Hans Groenhuijsen, 2024.