Er zijn veel wetten in de mobiliteit; soms als houvast en als leidraad, soms als mix van ernst en humor, soms ook als aperte onzin. In een aantal afleveringen schets ik wat van die wetten, die niet alleen gaan over mobiliteit, maar vooral over ons gedrag, onze manier van kijken en denken. We zijn als mensen en mobilisten niet zo volgzaam.
De wet van de mismatch tussen urgentie en actie.
De wet van de mismatch tussen urgentie en actie is een lastige. Bij innovatie, althans succesvolle innovaties, zoek je een match met een (verborgen) behoefte, 1 of meer onderliggende trends, met uiteindelijk altijd de klant als vertrekpunt (die vaak niet bewust weet wat hij echt wil concreet). Lastig bij klimaat en EV; we kunnen niet wachten met actie want we moeten dat uitstootprobleem oplossen. Dan komt de technologie, nog pril en nieuw, en meestal duur. En terwijl de noodzaak groot is, is de gretigheid bij de consument er nog nauwelijks; die is bang dat het minder wordt, dat ie moet inleveren en veranderen. Mooi dus, de technologie heeft toch een lange ontwikkeltijd dus het maakt niet uit. Maar het maakt wel uit. De technologie blijft deels op de plank liggen, wordt geleidelijk doorontwikkeld, wordt betaalbaarder misschien. Acceptatie neemt aarzelend toe, de vraag groeit. Maar tegelijk verwacht die markt dat er naast die nieuwe technologie ook veel oude gevestigde orde technologie wordt toegepast, plus nog 400 kg. aan nieuwe gadgets. Lekker bezig denk je dan. Wat we besparen, pakken we gelijk weer terug. Maar allemaal wel verantwoord. Les: wees alert als de gevestigde orde een innovatie absorbeert, en vooral een innovatie die hun eigen traditionele business bedreigt. En wees alert als de markt, de consument, toehapt. Het is een dunne lijn tussen mooie intenties en verhalen enerzijds, en welbegrepen eigenbelang anderzijds.
De “pars pro toto” wet.
Kijk ook uit voor het pars pro toto effect: we spreken over grote problemen, maar pakken er een klein stukje uit; dat lossen we op en we claimen de oplossing van dat grote probleem. We roepen in dit geval dat we nu echt aan het klimaat moeten gaan werken, de opwarming tegen moeten houden. En dan kiezen we iets, de auto bijvoorbeeld. Goed, even een cynisch verhaal: vervolgens kiezen we voor wat halve maatregelen rondom die auto, zetten kleine stapjes, rommelen met wel of juist geen subsidies, vertragen elektrificatie. Opvallend dus op het eerste gezicht dat we de auto kiezen in de strijd tegen klimaat-ellende omdat we daar zo aan verknocht zijn. Tegelijk is het logisch om die auto te kiezen: massa-consumptieartikel bij uitstek, flink aandeel in uitstoot en ander gedoe, en gedragsverandering zal met name bij de consument moeten gebeuren. Maar de bittere pil (van die vervelende en dure EV) wordt zoeter doordat die Spartaanse EV met een saaie motor wordt volgehangen met vermogen, comfort, en luxe. Het beoogde effect wordt dan voor een deel te niet gedaan, maar het is wel een “feel good” actie.
Het “bedrog” is hier dubbel. We pakken een EV die bottom-line (alle effecten meerekenend) nauwelijks schoner is en weinig bijdraagt aan een beter milieu, minder broeikasgedoe. En terwijl we dat doen, vernauwen we onze bijdrage aan die betere wereld tot alleen die auto; alsof we er daarmee zijn. Oncomfortabel verhaal? Ja dus. Waar? Deels. Met de focus op 1 ding, de auto, vergeten we de focus op de fouten in het systeem, op andere factoren die bijdragen aan die betere wereld, die daarmee dus achter de horizon dreigt te verdwijnen.
De getuigenis-wet.
Daar zijn we vaak goed in. We claimen min of meer de wijsheid in pacht te hebben. We verkondigen luid en duidelijk onze mening, overtuiging. We gieten die in de vorm van een boodschap, een visie, met vergezichten, visioenen. We doen een beroep op nobele intenties, op “samen en wij “, onderkennen ook onze eigen nederigheid en onze eigen rol daarin. Prima dus tot op zekere hoogte. Maar in relatie tot de urgentie die er is om tot actie over te gaan, dus ook actie concreet te benoemen, ontstaat het probleem, het risico van vrijblijvendheid. Vaak horen we uitspraken als:
. Wat we nu echt moeten doen is… (met “we” bedoelen we dan vaak “ze”).
. Het kan niet zo zijn dat…. (maar laat het nu precies wel zo zijn)
. Laat ieder het zijne doen… (maar dat is te weinig en niet structureel).
Dat getuigen en je duidelijk uitspreken voelt vaak goed: heldere taal, dat vind ik nou, jezelf moed inpraten. En passant heb je dan het euforisch gevoel dat door te getuigen, je al lekker bezig bent.
De wet van eeuwigdurende weerstand.
Die weerstand is bekend, we zijn kritisch, afwachtend, bang om te verliezen, bang voor het onbekende (je weet wat je hebt…). Vaak richt dat verzet zich niet zozeer op WAT er verandert, maar meer op het hoe, waar, wanneer. Het individu, het grote IK, ervaart de aanval, de dreiging, de beperking, de straf, en gaat dus in een reflex daarop reageren. We vinden het moeilijk om alle voordelen die we toekennen aan de auto, aan ons huidige mobiliteitssysteem, deels te moeten loslaten. We zien de voordelen van ander gedrag nog niet; omdat ze er niet zijn, of pas op termijn gaan ontstaan. Gemeenschappelijk belang op de langere termijn delft het onderspit tegen de individuele belangen op kortere termijn. Elke verandering is negatief, betekent altijd en overal “inleveren”. Het grote WIJ raakt uit beeld: waar kunnen we verbeteren, faciliteren, een alternatief bieden, erger voorkomen, zorgen voor een betere wereld nu en later. De verbeteraars of utopisten praten ondertussen over de grote vervuilers, de conservatieve egoïsten, de petrolheads (ook vaak een geuzennaam, die met trots wordt gedragen trouwens), het grootkapitaal, de hedonisten …. Verzet tegen maatregelen rondom auto en mobiliteit vindt vaak zijn oorsprong in verzet tegen en afkeer van alle verandering, in een bredere politieke overtuiging, in een maatschappijbeeld, zo ook het juist propageren van verandering.
(eerdere blogs over “wetten” op https://www.hansgroenhuijsen.nl/category/4fields/automotive-en-mobiliteit/ )
Hans Groenhuijsen, 18 april 2024.
T 06-52 58 95 85
M hans@hansgroenhuijsen.nl
I https://www.hansgroenhuijsen.nl
Linkedin https://www.linkedin.com/in/4fieldshansgroenhuijsen/
. Alle artikelen en blogs , zie: https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/
. wekelijks mijn blog ontvangen ? Meld je aan via “aanvraag artikelen” op
https://www.hansgroenhuijsen.nl/inschrijven-kennisblogs/
. ©alle rechten voorbehouden Hans Groenhuijsen, 2024.