Lekker aan de slag of achteroverleunen?

Hoe veranderlijk en complex is die wereld of maken we hem af en toe complex?
Die “gemaakte” complexiteit wordt vervolgens neergezet als megaprobleem (pardon, een uitdaging) waar we onze tanden eens lekker in kunnen zetten. We halen alles weer uit de kast en gaan aan de slag. Soms wordt de turbulentie die er dan wel degelijk is in die omgeving, direct op de eigen situatie van toepassing verklaard; maar niet alle turbulentie is relevant voor de eigen situatie, en hoeft te worden vertaald in interne flexibiliteit. Het tegenovergestelde kan ook gebeuren: het probleem wordt als onoverkomelijk gezien, dus wordt “niets doen” het adagium. Dat vertaalt zich in al eerder genoemd gedrag zoals: ogen en oren sluiten en ontkennen, wegmasseren, op de lange baan schuiven, iets doen en dat presenteren als oplossing (terwijl het in de verste verte niets met het probleem te maken heeft), doormodderen, incrementeel gedoe, “step by step”, “trial and error”.

Het “maken”van complexiteit wil niet altijd zeggen dat er complexiteit wordt gecreëerd die er helemaal niet is. Het kan ook zijn dat die complexiteit er wel is, maar beter zichtbaar wordt resp. zichtbaar wordt gemaakt omdat nu eenmaal onze blik daarop is gericht. We kijken meer naar “buiten”en naar complexiteit en vinden dus wat we zoeken. Informatie is op grotere schaal  beschikbaar en makkelijker toegankelijk dan in het verleden, waarmee een zichzelf versnellend mechanisme op gang komt van vraag en aanbod van informatie.

Vraag is dan of die (overdaad aan) informatie ons verrijkt en inzicht vergroot, of juist onze waarneming vertroebelt (door de bomen het bos niet zien).Het is zeer waarschijnlijk dat complexiteit er niet altijd zo maar is en dan vervolgens vraagt om flexibiliteit. Het is zeer wel denkbaar dat een onderneming die in zijn aard ambitieus is, slagvaardig en beweeglijk is, terecht komt in en op zoek gaat naar een hectische en complexe omgeving. Of, nog een stapje verder, een omgeving onbewust compliceert, definieert en waarneemt als complex en hectisch en vragend om… (een wat vrije interpretatie van het “garbage can”principe waarin reeds bestaande oplossingen op zoek gaan naar bijpassende problemen.

Lekker aan de slag of achteroverleunen?

Als je de externe situatie niet goed inschat, ontstaan natuurlijk de bekende risico’s. Als die omgeving niet complex is, maar je onderkent dat niet dan , ben je toch hoe dan ook het spoor al kwijt, en kan je ten onrechte niets doen en niets blijven doen. Nog een beweging kan zijn dat je complexiteit gaat maken. Als de omgeving complex is, maar je onderkent dat niet, dan veronderstel je ten onrechte dat die wereld lekker simpel is, eenvoudig en rustig. Na verloop van tijd zal je op ruwe wijze worden wakker geschud, dat is wel zeker.

Als je die externe omgeving wel goed inschat, ben je al wat verder. Wanneer je de complexiteit in de omgeving onderkent, kan je inspelen en meebewegen (meer of minder), maar soms is kennelijk ook hier de werkelijkheid te gruwelijk en volgt simpelweg ontkenning, je denkt die werkelijkheid te kunnen ontvluchten door weg te springen. Overreactie is een volgende optie: je gaat in een reflex meer dan evenredig mee met die complexiteit en dynamiek in de omgeving en raakt vervolgens zelf het spoor bijster.

Als de omgeving niet complex is en relatief rustig, en je onderkent dat ook dan kan je natuurlijk weer dat spoor volgen van inspelen en meedeinen. Niets doen zal voor velen een aantrekkelijke optie zijn en vaak nauwelijks worden afgestraft. Juist veel gaan doen is ook een mogelijkheid: zoek de complexiteit, maak complexiteit, verzin het.

mei 2017.