Koningsdag 2020 : Spijker of Audi ?

Het was dit jaar allemaal anders. Menig automotive-man/vrouw heeft misschien in stilte gegniffeld toen niet de Gouden Koets voorbij rolde, maar enkele statige limousines van het merk Audi.

1. Hoe staan we er voor ?

Het BBP dat in 2019 nog groeide met 1,7% zakt in 2020 in elkaar met -5% maar krabbelt in 2021 weer op met plus 3,5%. De overheidsschuld die nog zo mooi onder de 50% was gebleven, vliegt nu door de 60% grens. Let wel : als Corona zich netjes gedraagt, dan komt het tekort uit op 59,9% in 2020 en 62% in 2021. Als we die inmiddels gevreesde tweede golf krijgen, dan schiet de schuld omhoog naar 62 en vervolgens 72%. Corona is daar overigens niet de enige onzekere factor in. We hebben nog wat spanning en sensatie te verwachten rondom Brexit, de Amerikaanse verkiezingen, de handelsoorlogen etc. Voordat we het weten, slaat de aanbodcrisis die we nu hebben om naar een vraagcrisis. De werkloosheid zal in 2021 rond de 6% liggen maar die 2^e golf jaagt dit verder op 10%.

 

2. MMT = Moderne Monetaire Theorie.

De oplossing voor al onze problemen leek of lijkt beschikbaar. Simpel gezegd kan een overheid haar uitgaven dekken met belastingen, door schuldfinanciering (leningen) of door het aanmaken van geld; dat noemen we altijd heel beeldend en ambachtelijk  “de geldpersen laten draaien”. MMT zet dit op zijn kop. Schuld is onbelangrijk, overheden kunnen ongelimiteerd geld bijdrukken. Wel onder voorwaarden : Er moet productiecapaciteit vrij zijn, anders ontstaat er inflatie. Je moet een  redelijk gesloten economie hebben en baas zijn over je eigen munt. Maar dat risico van inflatie is groot zo leert de geschiedenis; de discipline is vaak ver te zoeken. Monetaire financiering is zelfs verboden binnen de EMU(Economische en Monetaire Unie). En schuld ontstaat voor een deel in het buitenland, in buitenlandse valuta, hetgeen vervelend is als de waarde van je eigen munt daalt. Onze Wopke kiest vooralsnog voor de tweede optie  (naast natuurlijk belastingheffing): lenen en nog eens lenen, en dat tegen  een negatieve rente (je krijgt geld toe). Een andere benadering dan in het recente verleden met bijvoorbeeld Dijsselbloem.

3. Het WW-Fonds.

Nu we het toch hebben over Wopke, er is inmiddels een Wopke Wiebes Fonds (verwarrend dat de initialen WW doen denken aan de Werkloosheids Wet maar dat terzijde). De officiële naam is het Nationaal Groei Fonds met een schatkistje van 20 miljard, te besteden aan het sterker maken van de economie: kennis, R&D, innovatie, infrastructuur, verduurzaming. Klacht in den Haag is dat een duidelijke en richtinggevende visie nog wat ontbreekt. In zo’n visie zou het goed zijn als er duidelijk een brug wordt geslagen tussen de door dit Fonds voorgestane economische groei enerzijds en verduurzaming anderzijds. Groei en verduurzaming sluiten elkaar niet uit, maar een zekere spanning tussen de twee grootheden is er wel. Als dan ook nog eens een flinke rol is weggelegd voor decentrale overheden en marktpartijen, dan kunnen we 2 kanten op: goede plannen die bijdragen aan de realisatie van de doelstellingen, of (waarschijnlijker) plannen die an sich wel goed zijn, maar geen of te weinig bijdragen aan die mooie idealen: veel eigen parochie, veel domeindenken, gevaar van hobbyisme, projecten die financieel uit de bocht vliegen. We gaan het zien, dit najaar. Ook rondom mobiliteit in brede zin stapelen de plannen zich al op.

4. Plannen rondom mobiliteit.

De regering heeft, uiteraard, mobiliteit en automotive op het actielijstje staan; voor een deel in het verlengde van het Klimaatakkoord. Zoals gewoonlijk vindt de sector er iets van: meestal in termen van niet goed, of te weinig etc. Vrij vertaald wil de automotive wereld een bijdrage leveren aan verduurzaming, aan betere mobiliteit. De weg daar naartoe ziet er wat anders uit dan het kabinet zich voorneemt. Partijen als RAI, VNA  en FET (Formule E-team) bepleiten een versterking van de subsidie op (de aanschaf van) de Elektrische auto. De bijtelling die volgens planning volgend jaar van 8 naar 12% gaat, zou nog een tijd op 8% moeten blijven. Pas op termijn is dan een verhoging naar 12% en meer aan de orde. (plan is : 12% in 2021, 16% in 2022, 17% in 2025 en uiteindelijk in 2026 de nu standaard 22%). Ook tweewielers en PHEV’s moeten een plaats krijgen in de fiscaliteit rondom mobiliteit. En we hebben natuurlijk de bekende thema’s rondom innovatie, laadinfrastructuur, smart mobility etc.

5. Doelen en middelen.

Over een doel of ideaal ben je het snel eens, over de weg er naartoe en de snelheid waarmee lopen de meningen al vlot uiteen. Grote vragen wachten op een antwoord, misschien wel op een verbindende visie. Blijven we inzetten op individuele mobiliteit, op mobiliteit per auto maar dan met een andere aandrijving , een pakket technologie en connectiviteit ? Hoe passen werken/wonen/leven en mobiliteit in elkaar ?  Hoe ziet dan infrastructuur eruit ? Mooie vragen voor Wopke Hoekstra en Eric Wiebes, en vele anderen. Die 20 miljard wordt vele malen overtekend, dat is helder.

Tot slot.

Er zat zo’n 122 jaar tussen de oplevering van de Gouden Koets door de (latere) autofabrikant Spijker en Koningsdag 2020, een transitie van een door paarden aangedreven Spijker, de AA-1,  naar een statige Audi A-8 met verbrandingsmotor. Laten we hopen dat de transitie rondom energie en mobiliteit die nu voor de deur staat, wat sneller gaat. Misschien dat de slogan van Spijker daarbij tot inspiratie kan dienen : “Nulla tenaci invia est via”: voor de volhouder is geen enkele weg onbegaanbaar.

Hans Groenhuijsen, 25 september 2020.

Voor al mijn  blogs etc., zie :  https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/

Bronnen,  zie o.a. :
. Rabobank, Wim Boonstra, Modern Monetary Theory, 2019.
. Centraal Plan Bureau, Macro Economische Verkenning 2021.