Bij dat klimaat en vooral bij de maatregelen die we moeten/kunnen nemen, liggen de discussies opgestapeld. We zijn het wel snel eens over wat doelen op lange termijn, wat vergezichten, wat hoofdlijnen van beleid. Maar dan begint het pas.  Maatregelen kosten geld en wie gaat dat betalen ? Plotseling gaan allerlei politieke partijen en branche/belangen organisaties, die nu niet bepaald bekend staan vanwege hun linkse gedachtegoed kreunen over de koopkrachteffecten (voor achtereenvolgens Jan Modaal, Jan met de pet, die hardwerkende Nederlander in dit gave land, de man in de straat etc.). Evident natuurlijk wat hier op de achtergrond meespeelt. Het gaat om de korte termijn focus die de politiek nu eenmaal eigen is (de volgende verkiezingen, de kiezersgunst, de peilingen, de macht). En het gaat om de vertaling van de koopkracht in consumptie, die macro-economisch wel prettig is maar vooral ook voor ondernemingen plezierig is.

Het bedrijfsleven klinkt lekker algemeen. Het is simpel om de bedrijven te benoemen die het grootste deel van de CO2 uitstoot voor hun rekening nemen. We roepen dan om het hardst dat die snel moeten worden aangepakt. Vervolgens constateren we dat dat niet zo simpel is: technologie, investeringen, internationale concurrentieverhoudingen, vestigingsklimaat  etc. Geheel in lijn met de polder-doctrine kiezen we dan voor een weg met minder weerstand: consensus op hoofdlijnen, akkoorden en convenanten, niet “straffen” (met een stevige CO2 beprijzing) maar belonen en ondernemingen de ruimte geven om zelf met plannen te komen (en eventueel pas te straffen op langere termijn).

Ik noemde het al in een enkele vorige blog:  You cannot expect a turkey to applaud Christmas”; en dus wordt het dan lastig om die kalkoen toch mee te laten beslissen over het Kerstmenu.
Of denk aan de fabel over de kip en  het varken: de kip stelt voor om een ontbijtrestaurant te openen waar uitsmijters met spek worden geserveerd. Het varken vindt dit op hoofdlijnen een goed idee, maar realiseert zich net op tijd dat de kip in leven blijft terwijl die eieren levert, maar dat hijzelf de levering van het spek met de dood moet bekopen.

Waarom moeten wij als eerste ?

De aanval is ingezet op mensen die beweren dat Nederland al vooroploopt, en vooral gidsland moet zijn; andere landen zouden jaloers zijn op ons klimaatakkoord. Voorop lopen doen we niet; binnen Europa bungelen we redelijk onderaan. Gidsland zijn we voorlopig niet en bovendien: gidsland zijn en als zodanig worden erkend is mooi, maar kan niet echteen motief zijn om met dat klimaat aan de slag te gaan. Nederland (zoals veel Westerse landen) zit qua CO2 -emissie op ongeveer drie keer het gemiddelde van de wereld als geheel. U kent hem wel; dat beroemde “overshoot” effect waarbij we dus consumeren en de wereld uitputten alsof we 3 aardbollen hebben. Het gaat er niet om op zich dat we als eerste in actie komen. Ik geloof meer in de Olympische gedachte : meedoen is belangrijker dan winnen. Maar actie is vereist.  Argument dat we maar zo’n klein landje zijn, slechts 0,25% van de wereldbevolking uitmaken, en vooral andere landen profiteren van ons klimaatbeleid, zijn natuurlijk dom en onzinnig in dit verband, en zeker geen reden tot uitstel of afstel.

Hebben we niks beters te doen ?

Misschien wel. Maar het kan niet zo zijn dat we leven in de waan van de dag, alles laten afhangen van de actuele situatie, het klimaat best wel belangrijk vinden maar nu even niet.
Angst voor de verkiezingen ? maak dat klimaat deels tot inzet daarvan. Vertel het eerlijke verhaal. Geen zoete dromen maar een eerlijk verhaal over lusten en lasten, over wij en zij, over nu en toekomst, over hoe we dit gaan aanpakken. En ja, je kan niet alles hebben. De aanpak van klimaatproblemen vraagt offers, of liever gezegd verandering: in geld, in manier van leven en wonen, in de manier waarop we mobiel zijn.
Angst dat “groen” verbleekt tot “geel”, de kleur van de “hesjesbeweging” ? Angst voor de revolte in de straat ?  angst dus voor de spagaat tussen het ene zeggen en het andere doen , tussen het eigen geluid en het overnemen van andere standpunten om de vleugels de wind uit de zeilen te nemen ?
Angst voor economische stagnatie ? dan beginnen we nooit. En bovendien is het een verkeerde voorstelling van zaken om de aanpak van het klimaatvraagstuk neer te zetten als de vijand van welvaart, als de stok tussen de spaken van economische groei en innovatie, integendeel.
Angst voor politieke instabiliteit, bekrompen nationalisme in een toenemend aantal landen ?
Allemaal waar, maar realiseer je dat het juist een dergelijke angst is die de voedingsbodem vormt voor die “verkeerde” politiek.
Angst voor onszelf ? voor onze toekomst en die van onze kinderen ? voor ons welzijn ? voor onze eigen onzekerheid ?

Hans Groenhuijsen,  januari 2019.

zie andere columns en blogs op : https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/

Columns over klimaat en klimaatakkoord staan onder “ De toekomst, een betere wereld”.