1. Waar is boer Koekoek?
We zouden hem haast vergeten, Boer Koekoek van de Boerenpartij die in de jaren ’60 en ’70 in de 2e Kamer zat. Telkens als hij het woord nam, begon hij met: “Mijnheer de voorzitter, de Boerenpartij heeft het altijd al gezegd…..”. Dat waren nog eens tijden. Het was weer feest dit najaar. Lekker een eindje rijden naar den Haag of een willekeurig provinciehuis. OK, je kunt discussiëren over de schaal van het protest, de hinder die werd veroorzaakt voor al die andere hardwerkende Nederlanders, de (lichte) vormen van geweld. Maar het probleem zit dieper, en is al eerder manifest geworden: het probleem zit hem in de menselijke maat der dingen, ons beperkte waarnemingsvermogen, een vrij matig ontwikkelde bereidheid om een keer over de eigen schutting te kijken, in combinatie met het grote talent om het eigen leven onder het vergrootglas te leggen en tot hoogste goed te verklaren. En dan komt in bijna Trumpiaanse proporties de propaganda machine op gang met halve waarheden, hele leugens, fraaie rechtvaardigingen, persoonlijke aanvallen.
De agrarische sector is economisch van groot belang, zorgt toch maar mooi voor ons eten inclusief het biefstukje op zondag, onmisbaar dus. De sector is de hoeder van de natuur, is al decennia bezig om milieuvriendelijker te worden, heeft al onevenredig veel gedaan voor de reductie in CO2, stikstof en andere ellende. Met succes wordt ingespeeld op de ratio en de emoties bij de Nederlandse burger: lang leve die prachtige landbouw, de nostalgie en de romantiek van het platteland, die goedwillende en hardwerkende boer die slachtoffer wordt van de hoge heren in den Haag(of een enkele vrouw zoals minister Schouten die dan ook maar gelijk tot voorwerp wordt van fantasieën over anale penetratie en wat dies meer zij). Nee, dan krijg je het volk wel mee, zijn ze helemaal gek geworden daar in den Haag.
Dat we inmiddels al zo’n 50 jaar bezig zijn met die (intensieve) landbouw en de negatieve gevolgen daarvan, dat schaalvergroting ondertussen doorging (meer dan in andere Europese landen), dat we ons Europees te barsten hebben gesubsidieerd in die landbouw, wordt gemakshalve vergeten. Het mag duidelijk zijn dat dit gedrag niet alleen bij de boeren zichtbaar is. We kennen er nog wel een paar.
2. Vliegen, bouwen en rijden.
De luchtvaartsector roept dat Schiphol en de luchtvaart cruciaal is voor de economie, voor het vestigingsklimaat ten gunste van buitenlandse ondernemingen. Investeren in verduurzaming is een goed idee maar dan moeten we eerst nog even een paar jaar flink verdienen, want u begrijpt wel: investeren kan alleen als je het eerst hebt verdiend (vertaald naar die boeren: de tering naar de nering zetten, wie wil oogsten moet eerst zaaien). De bouw loopt vast met natuurlijk alle gevolgen van dien voor de versterking van de infrastructuur, het woningaanbod versus de enorme vraag naar woonruimte (richting de 100.000 nieuwe woningen per jaar zeiden we nog vorig jaar), uitwaaierend naar de woninginrichters en keukenboeren etc. En dan de automotive. Ook zeer belangrijk natuurlijk. De sector tikt zo’n 20 miljard euro af aan de fiscus (dat wordt overigens door ons allen betaald, dat wil zeggen door bijna 9 miljoen automobilisten), zorgt voor werkgelegenheid, en waarborgt het door Joop den Uyl ooit gepredikte grondrecht op het hebben (en gebruiken) van een automobiel. En net als die boeren, heeft de automotive sector al zoveel gedaan: aan veiligheid, schonere motoren, minder uitstoot. Nu is een ander aan de beurt.
3. Ieder voor zich, en niemand voor ons allen.
Zo veegt iedereen zijn eigen straatje schoon. Ik wil wel een bijdrage leveren maar eerst moeten de anderen maar eens inleveren. De lasten moeten gelijk worden verdeeld (waarmee volledig voorbij wordt gegaan aan de ijzeren logica dat je vooral daar de lasten moet verhogen, waar het effect het grootste is). Laten we een convenant sluiten, nog eens onderzoek doen (want al die wetenschappers maken er een potje van en liegen dat het gedrukt staat). En zo verdwijnt de samenhang uit beeld, worden maatregelen per sector op microniveau bedacht en successievelijk in stukjes afgeserveerd en richting het ronde archief gestuurd. Elke samenhang in de problemen en vraagstukken, maar ook in de sfeer van oplossingen wordt ontkend. Terwijl het onderhand evident is dat problemen onderlinge relaties vertonen, dat er sprake is van een complex, van een systeem dat aan de basis ligt van veel van de vraagstukken die we te lijf moeten gaan.
4. Drie routes naar de ondergang.
Daarmee raken we aan de fundamentele vragen:
- Kunnen we het bestaande systeem nog een beetje overeind houden? Of gaan we met het huidige systeem (al dan niet met wat correcties) richting de afgrond, het Armageddon van de 21ste eeuw?
- Of moeten we het systeem zelf vervangen? “van meer naar minder”, “van meer naar anders” dus. Is dit dan een doemscenario, gaan we terug naar de middeleeuwen, weg met de industrie, weg met mobiliteit, weg met energieconsumptie, weg met richting de 10 miljard mensen?
- Of betekenen de corrigerende maatregelen die we nu nemen (over CO2, stikstof, energietransitie etc.) al het einde van onze welvaart, van een sector, van onze manier van leven?
Waarom eindigen vaak scenario’s in de afgrond, de ondergang? Waarom zien we maatregelen altijd als een onrecht dat jou wordt aangedaan, als een zaak van “de gewone Nederlander pesten”, als een zoveelste brevet van onvermogen uit de ivoren torens in den Haag? En waar blijven dan de realistische alternatieven voor die onzinnige Haagse voorstellen? Evident overigens, ook nu in het stikstofdossier, dat daar in den Haag regelmatig wordt geblunderd, waarbij de ambtenaren zich in goed gezelschap weten van veel (top)managers in het bedrijfsleven.
5. Verdeel en heers.
Problemen en oplossingen(maatregelen) worden direct gekoppeld aan mensen, aan groepen van mensen. Dat leidt al snel tot verwijten, de beschuldigende vinger. En direct worden alle denkbare emoties aangesproken. Het denken in termen van “wij en zij” wordt hierdoor onnodig versterkt. Erger nog, er worden volstrekt onzinnig grenzen getrokken tussen groepen in de samenleving. Tussen economische sectoren maar ook tussen automobilisten, vakantiegangers, senioren, boeren burgers en buitenlui, kostwinners, huisvaders, alleenstaanden etc.
De neiging tot handjeklap en uitruil (sowieso al ingebakken in ons politieke en bestuurlijke systeem) is oneindig.
6. Denken in belangen.
Maar laten we niet vergeten dat die boer ook automobilist is, soms een vliegvakantie boekt, dat de automobilist ook huisvader/moeder is en belang hecht aan goed onderwijs en gezondheid, dat iedereen belang heeft bij een wat betere wereld, voor onszelf en voor onze kinderen. En dat we dus moeten aanvaarden dat over het geheel genomen de financiele huishouding van de BV Nederland plus alle wetten, regels etc. tot een rechtvaardige verdeling leiden van lusten en lasten. Soms heb jij wat meer last van die overheid, soms heb je wat meer baat. Denk niet dat zeuren over die lastenverzwaring op je auto echt helpt; als die lasten op je auto omlaag gaan, dan gaan je lasten via de inkomstenbelasting, via BTW of accijnzen, wel weer omhoog. Word je als automobilist of als boer ontzien, dan krijg je de rekening wel als werknemer, pensioengerechtigde, vader, huiseigenaar of via welke rol dan ook.
Goed , ik wil ook een trekker dus.
Om mee naar Schiphol te rijden en op de stoep bij KLM te parkeren, of het raadhuis alhier te blokkeren, of het wegverkeer in agrarische gebieden te blokkeren en de boeren terug te pesten, of gewoon voor dat machtige gevoel van die grote machine met al zijn vermogen.
Toet toet, daar kom ik aan. Dat zal ze leren….
Hans Groenhuijsen, oktober 2019.
Meer artikelen in de map https://www.hansgroenhuijsen.nl/klimaat/
Bijvoorbeeld: