Met dat klimaatakkoord lijkt het wel alsof we het uiteindelijk eens zijn over wat we moeten gaan doen, alsof het gemeenschappelijk belang helder is. Zo is het niet. We hebben de keiharde ontkenners (hoezo een klimaatprobleem? hoezo CO2?), we hebben een vrees ik hele grote groep die dat probleem wel ziet, maar denkt dat het wel meevalt: zo’n vaart zal het niet lopen, ze vinden er vast wel wat op. En we hebben de toneelspelers die wat meebuigen, ernstig kijkend zeggen dat ze het probleem serieus nemen, maar alleen symbolische actie ondernemen.

Waarom is het toch zo lastig? Dit klimaatakkoord heeft last van een aantal “weeffouten” die vaak voorkomen. Bij het vaststellen/definiëren van een probleem begint het gedonder al. Waar hebben we het over? Is dat wel voldoende onderzocht? Is er wel een probleem? Natuurlijk spelen in deze fase op de achtergrond eigenbelang en ideologie en bijziendheid een rol.
Voor wie is het een probleem? Denk in een eenvoudig “wij-zij” schema. Gaat het om mijn stad, mijn bedrijf, mijn sector, mijn land? of gaat het over “zij daar” aan de andere kant van de wereld? gaat het om deze generatie of parkeren we onze rommel vrolijk bij toekomstige generaties?
Wanneer is het een probleem? Speelt het nu acuut of pas op termijn? Dan hebben we nog even de tijd voor rituele discussies en nader onderzoek. Of doen we nog wat pilots, gaan awareness kweken en de wereld informeren.

En dan de discussie over de kosten en de baten, over herverdeling van middelen, van euro’s. Het is lastig om, in geval van een klimaatdiscussie, een heldere definitie te geven van die begrippen.
Zien we het als baten, als opbrengst dat we voorkomen dat de wereld  in een existentiële crisis belandt? of dat we de wereld leefbaar houden voor volgende generaties?
En wat zijn kosten? De euro’s die nodig zijn om te investeren? En wat zijn de kosten als we niets doen? (aantasting van leefbaarheid, veiligheid, gezondheid, voedselproductie). En hoe verdelen we die kosten en baten dan? Deze discussie kan snel ontaarden in een platte discussie op korte termijn, gevoed door eigen belang en strikt economische en vrije markt overwegingen. Iedereen probeert in een cafetariasysteem wat mee te pikken wat hem uitkomt, probeert de rekening bij de ander neer te leggen (but there is no such thing as a free lunch), en laat de rommel achter. Als, zoals in dit klimaatakkoord, de rekening wordt gepresenteerd  aan een bepaalde sector, aan een bepaalde groep burgers, dan is het huis te klein. Direct wordt dan geschreeuwd dat er compensatie moet plaats vinden, lasten evenrediger verdeeld moeten worden, anderen meer schuldig zijn aan het probleem dus meer moeten betalen (en trouwens, laten ze eerst maar eens in Azië  en andere minder ontwikkelde gebieden wat schoner worden). Een duivels probleem dus. De politiek is aan zet, maar heeft even wat anders te doen op dit moment daar in den Haag, Brussel, Washington etc.

“it has been said that democracy is the worst form of government except all those other forms that have been tried from time to time”.
Churchill wilde maar zeggen dat democratie ook niet ideaal is, maar minder slecht dan al die andere bestuursvormen. Iets dergelijks geldt misschien voor dat zo vaak verfoeide poldermodel: een traag systeem met verre van ideale besluiten en uitkomsten, maar we hebben het er maar mee te doen.

september 2018.