Dat klimaat is onderhand een dominant thema. Zien we het, maar verder niets ? Kijken we er bewust naar en doen iets ? Zien we toe op afstand, of zien maar af van de toestand ? Met zien en kijken hebben we nogal wat problemen. We zijn bijziend, we zitten vol met vooroordelen en dat vertroebelt dus onze waarneming, de discussie, en besluitvorming. In een serie blogs ga ik verder in op alle vooroordelen, op de bijziendheid, en de gevolgen daarvan. Ik kijk naar de klimaatactivisten, de klimaatontkenners, en alle varianten daarin. Een bijdrage aan iets meer inzicht en uitzicht, aan een wat ander debat; en een, ik geef toe zeer geringe, aanzet tot het begin van een weg naar een betere wereld, toe maar.
Dagkoersen als metafoor.
“Dagkoersen” zijn altijd leuk en interessant. Maar net als met de koersen van een aandelenbeurs zijn dagkoersen vaak gedreven door emotie, door kopieergedrag, door angst of juist extreem optimisme. En natuurlijk staan de analisten klaar om te duiden. Als die analyses en duidingen goed zijn , geven ze enige aanwijzing voor conjuncturele en structurele oorzaken van koersen en fluctuaties daarin. En is er enige basis om met veel voorbehoud een voorspelling te doen over de toekomstige koersen. Maar in de basis zijn koersen vluchtig, een zeer tijdelijke waarheid, en matige raadgevers. Kuddegedrag maakt dat de impact onevenredig groot is, en niet altijd in een goede, gewenste, richting. Dagkoersen geven ook volop aanleiding tot heftige strijd over de betekenis en impact, de waan van de dag regeert. Als die dagkoersen aanleiding zijn tot aanpassing van gedrag dan treedt verwarring op, neemt geloofwaardigheid af, en gedragen we ons als de eerste de beste amateur-belegger. Zo lang oeverloze discussies een min of meer studeerkamer-aangelegenheid zijn, is dat tot daaraan toe. Maar natuurlijk verplaatst de strijd zich, wordt een zaak van manipulatie, spelen-op-de-man. En worden de verschillen aangescherpt en uitvergroot, niet in de laatste plaats in de media. We volgen maar wat graag de meerderheid: als je dan fout zit, ben je in ieder geval niet alleen. Keynes zei het mooi: het is beter voor je reputatie om het mis te hebben net als alle anderen, dan om in je eentje gelijk te hebben; wederom een wijs man die Keynes. De meningsvorming en discussies over het klimaatvraagstuk lijken vaak op dat gedoe met dagkoersen. Gezond verstand, redelijkheid en nuchterheid zijn ver te zoeken.
haat/liefde verhouding met risico.
De prospect theory: de aard van de mogelijke uitkomsten (winst of verlies) bepaalt onze keuze.
Stel een situatie waarin je een zeker verlies hebt van 100, of 50% kans op 200 verlies en 50% kans op break-even: mensen zullen in deze setting geneigd zijn tot de gok. In een volgende situatie is er een kans op winst van 100 of een 50% kans op nul en 50% kans op 200. Nu wordt niet voor de gok gekozen maar voor de zekerheid. We zijn risicozoekers als het gaat om verlies, we zijn risico avers als het gaat om winst.
vertaal dit eens naar de klimaatdiscussie. Met de dreiging dat het de verkeerde kant op gaat, zouden we zo maar het risico kunnen gaan opzoeken. Lastig dat als het fout gaat, het flink fout gaat : GAME OVER, Ne rien va plus.
Het placebo-effect.
Bij het Placebo-effect is het de kracht van het geloof zelf die de uitkomst verandert. Denk aan de test van medicijnen waarbij naast het echte middel ook een nepmiddel wordt ingezet binnen een testgroep. Een patiënt die een nepmiddel krijgt toegediend kan een positief effect ervaren, niet door de eigenschap van dat (nep)medicijn maar door het absolute geloof in de behandeling. Voor een investeerder geldt iets vergelijkbaars. Het geloof in eigen rituele handelingen (de beurs volgen, economisch nieuws lezen, tegeltjeswijsheden toepassen) is zo groot dat die handelingen wel de oorzaak moeten zijn van succes. Daar komt bij dat een investeerder heilig gelooft in actie; niets doen is geen optie. Vertaald naar de klimaatproblematiek : kunnen we mensen verleiden tot vertrouwen en gedragsverandering met een placebo, met een truc ?
Nudging.
En dat doet me weer denken aan het kunstje “nudging” ofwel verleiden. We ontwikkelen een soort spelsituatie waarin mensen onbewust worden gepusht naar het juiste gedrag. Kort : de vlieg die in het urinoir zit geplakt en al die mannen maar druk met goed mikken, maar dus wel IN de pot. Soms is het simpel; met dat klimaat nog even niet.
Hans Groenhuijsen, 12 juni 2023.
Afbeelding : https://systemssolutions.org/our-games/climate-game/
Deel 1 in de serie “het klimaat” : https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/het-klimaat-zien-kijken-afzien-deel-1-in-een-serie-van-6-bijziendheid-over-ongelijk-feiten-meningen-informatie/
Deel 2 in de serie : https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/het-klimaat-zien-kijken-afzien-deel-2-in-een-serie-van-6-over-zelfoverschatting-framing-en-waardering-van-kosten/
Artikelen over klimaat, een betere wereld:
https://www.hansgroenhuijsen.nl/category/4fields/de-toekomst-een-betere-wereld/
. Alle artikelen en blogs , zie: https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/
. wekelijks mijn blog ontvangen ? Meld je aan via “aanvraag artikelen” op
https://www.hansgroenhuijsen.nl/inschrijven-kennisblogs/
. ©alle rechten voorbehouden Hans Groenhuijsen, 2023.
T 06-52 58 95 85
M hans@hansgroenhuijsen.nl
I https://www.hansgroenhuijsen.nl
Link https://www.linkedin.com/in/4fieldshansgroenhuijsen/