Geloven en weten.
Klimaat is een taai onderwerp. We weten heel veel maar vaak niet heel erg zeker. We geloven heel veel, willen veel geloven.
Het geloof in “tenzij” is hardnekkig. Anders gezegd : het geloof dat er altijd wel iets op onze weg komt dat het probleem
geheel of gedeeltelijk wegneemt/oplost. Hoe beleven we dat klimaat ?
Klimaat: een zaak van voorstellen, van het je voorstellen,  van kijken naar een voorstelling ?

 

Spin doctoring.
Het klimaatvraagstuk leent zich bij uitstek voor manipulatie en subjectiviteit.
De hoeveelheid cijfers is grenzeloos, voor alles is een soort bewijs. Absolute ontkenning van het probleem gooit geen hoge ogen, maar het probleem kleiner maken, temporiseren een lagere prioriteit geven etc. haalt de scherpe kantjes er al snel af. Bedrijven staan  vaak niet te trappelen om grote stappen te zetten, buigen wel mee met goede intenties en initiatieven, doen een beroep op de redelijkheid, trekken de politiek in het eigen kamp, spelen de troefkaart van de wil van de markt en van de consument. En omgekeerd wordt het vraagstuk af en toe tot enorme bijna apocalyptische proporties (het einde der tijden is nabij) opgeblazen, regelmatig met een averechts effect op geloofwaardigheid en acceptatie.

Optimisme en pessimisme.
Dit is een studie op zich. Ben je pessimistisch over wat we (recent) hebben gedaan, over wat we nu op korte termijn willen/kunnen/gaan doen, of over wat we op de langere termijn kunnen doen ?
Ben je optimistisch over de mogelijkheden die we nu hebben om een probleem op te lossen, over het vermogen om dat te doen maar ook de bereidheid ? Ben je optimistisch over wat we nu nog niet kennen maar ongetwijfeld  nog gaat ontstaan op langere termijn ?
Optimisme en pessimisme zijn geen absolute grootheden, maar hangen sterk samen met tijdsdimensie (verleden, heden, toekomst), mensbeeld, en mate van vertrouwen in bijvoorbeeld technologie. Optimisme en pessimisme zijn subjectief, zijn zeker ook een kwestie van kiezen. Technologie (en alle innovatie en investeringen daaromheen) is wezenlijk, maar is geen panacee. Technologie kan veel oplossen, maar kijkend naar het klimaatprobleem rekt het uiteindelijk vooral de grenzen op. Gedrags- en systeemverandering blijft een must.

Beleving en gedrag.
Beleving en gedrag kan je voor een deel sturen en dat is rondom het klimaatvraagstuk wel een aandachtspunt. Er hangt een sfeer omheen van gedoe. Het klimaatvraagstuk zelf is een lastige,
niets doen om het op te lossen is nauwelijks een alternatief  met een sombere afloop. Ingrijpen zoals we nu geleidelijk zien, heeft ook schaduwkanten. We mogen veel niet meer, we moeten van alles. En we worden er, zeker individueel, niet echt wijzer van voorlopig. Het verhaal moet kloppen, moet overtuigend zijn, moet gematigd/realistisch positief zijn. We mogen ook met de kleine stappen en succesjes (even)  tevreden zijn. En het moet zichtbaar zijn waar we het allemaal voor doen, vanuit een gemeenschappelijke opdracht,  ook al is dat ver weg. Goed gedrag mag worden  beloond, en verkeerd gedrag mag worden bestraft. Dit “wortel en de stok” principe geldt voor zowel consumenten als bedrijven. Een markt/prijsmechanisme pusht richting innovatie.

“mission impossible” of mooie uitdaging ?
Soms wordt, met enige opluchting, geconstateerd dat het probleem onoplosbaar is, of: we zijn gewoon te laat. Dat ontslaat ons dan van verdere pogingen om tot een oplossing te komen dus.
Het interessante is dat we zo’n 50 jaar geleden met de Club van Rome dat soms ook al dachten, maar we gingen toch aan de slag, althans. Met dat rapport hadden we het toch maar mooi benoemd, we waren lekker bezig. Denk aan destijds het gedoe met de ozonlaag, met vervuiling van rivieren, met de smog in binnensteden. Je kunt achteraf wel stellen dat dat serieuze problemen waren maar deels met kleinere, lokale/nationale oplossingen. En het betrekkelijke succes in de aanpak van deze dossiers maakte ons ook overmoedig, of liever maakte ons optimistisch en gaf een gevoel van “we zijn op de goede weg en we kunnen het”; kleinere maatregelen/verbeteringen werken ook. Verbetering op allerlei fronten (levensstandaard, ondervoeding, onderwijs, gezondheid etc.) ontnam ons ook vaak het zicht op de negatieve ontwikkelingen, op de blijvende ongelijkheid en grote verschillen in de wereld. De grote vraagstukken nu zijn dus groot, abstracter, mondiaal, fundamenteler en urgenter, en vragen om mondiale oplossingen. Dat zet soms aan tot actie, maar kan ook pushen naar pessimisme en passiviteit.

We doen al best veel.
Dat is ook wel een beetje waar soms. We leveren al veel in, geven onszelf een schouderklopje als we de thermostaat wat lager zetten, korter douchen, zonnepanelen neerleggen, isoleren, elektrisch gaan rijden, meer OV gebruiken ….. En vervolgens nemen we elkaar ook nog eens de maat : doet die ander wel genoeg ? Het zijn allemaal kleine stapjes maar OK. Het grote werk moet nog beginnen; de ambities, de doelen, de verplichtingen zijn er. Denken dat we veel doen en het zo wel even genoeg is, is niet de goede weg.  Ook macro gezien zijn we er nog niet met investeren in wind en zon en een vloot elektrische auto’s. Om de klimaatambities waar te maken, is er meer nodig. En, hard maar waar, is er meer werk aan de winkel dan een beetje opwarming reduceren. Het gaat om biodiversiteit, vervuiling, stikstof, uitputting van bodem en grondstoffen, te weinig hergebruik, teveel consumptie, grote ongelijkheid op allerlei fronten in de wereld. Het lastige met een dergelijke lange lijst is dat de moed je wat in de schoenen zinkt, dat we het geloof in vooruitgang  gaan verliezen, ons naar binnen keren en daarmee afkeren van de rest van de wereld.

Er is meer nodig, ook voor ondernemingen  is dit van toepassing. Daar is het niet meer voldoende om te verduurzamen binnen de eigen operatie (de zogenaamde scope 1); maar een bedrijf moet ook  binnen scope 2 (ingekochte energie) vergroenen en uiteindelijk ook op eindproductniveau en dus gebruik/consumptie niveau  (scope 3) aan de slag.  Zoals in een eerdere blog aangegeven, is het klimaatvraagstuk met alle andere grote thema’s een veelkoppig monster, een systeemprobleem. Complexiteit en een overkill aan problemen verlammen. Maar  complexiteit kan ook versnellen, leiden tot exponentiele verbetering: de oplossing van 1 probleem vormt basis voor een reeks oplossingen.

Het klimaat : een kwestie van beleving dus. Een mix van gesomber en doemdenken versus een positieve benadering, kleine stapjes en grote stappen, de wortel en de stok, en bovenal : de mens is de maat der dingen.

Hans Groenhuijsen,  8 maart 2021.

foto https://www.artsfuse.org

De komende weken schrijf ik nog enkele stukjes over klimaat, thema’s/vragen,  oplossingen.
Blijf lezen, blijf nadenken, en kom in beweging.

. Eerdere blogs over klimaat :
 https://www.hansgroenhuijsen.nl/category/4fields/de-toekomst-een-betere-wereld/
. Alle artikelen en blogs , zie: https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/
. Wil je in het vervolg wekelijks mijn blog ontvangen ? Meld je aan  via “aanvraag artikelen” op
   https://www.hansgroenhuijsen.nl/inschrijven-kennisblogs/
. ©alle rechten voorbehouden Hans Groenhuijsen, 2022.

T                06-52 58 95 85
M              hans@hansgroenhuijsen.nl
I                 https://www.hansgroenhuijsen.nl
Link           https://www.linkedin.com/in/4fieldshansgroenhuijsen/