De meningen zijn verdeeld  : is er nu een klimaatprobleem ? en dan de vragen : urgent, oplosbaar, wat dan en hoe dan ? De woordkeuze is interessant. We hebben het alsmaar over het redden van het klimaat, of over het redden van de aarde. Dat is eigenlijk onzin.  Dat klimaat blijft bestaan in de een of andere vorm. De aarde overleeft vrijwel zeker. Het probleem zit in de mensheid (als slechts een onderdeel van die grote biodiversiteit): overleven wij en op een beetje prettige manier ?  In een paar blogs ruimte voor de mensen die het probleem zien, de JA-zeggers, en zij die het probleem ontkennen, de NEE-zeggers. In een vorige blog  noemde ik al een aantal typen in het JA-kamp; nu deel 2.

We kennen systeemdenkers. Dit standpunt oogt nogal technocratisch, maar heeft ook veel te maken met de realiteit. Het klimaatvraagstuk wordt hierbij gezien als een vraagstuk, dat is ontstaan door het systeem door de complexiteit van economie en samenleving, zoals we die de afgelopen eeuwen  hebben opgebouwd. En tegelijk zien we dat klimaatvraagstuk logischerwijs dan ook nog een keer als onderdeel van een groter stelsel van vraagstukken. Hoe waar dat wellicht ook mag zijn, het is de vraag of daarmee het probleem juist beschreven wordt, of het probleem in de juiste proporties wordt beschreven en bovenal: wordt dat klimaatvraagstuk daarmee makkelijker oplosbaar of misschien wel juist onoplosbaarder ? is dat compliceren een truc om te vertragen ? Met dat systeemdenken kan je overigens twee kanten op : of het levert het erg complexe recept voor een compleet betere wereld, of het leidt tot doemdenken, de apocalyps klopt aan de deur.

Twijfelaars zijn er in soorten en maten. Twijfel over het bestaan en de ernst van het klimaatvraagstuk, over de urgentie ervan, over de mogelijkheid om het op te lossen.  Twijfel slaat toe over de oorzaken van het probleem (en dus de oplossingsrichtingen). Vaak gaat dat samen met  twijfels over de onderbouwing, de data, de “bewijzen” . Hier ontstaat vaak de oproep tot nader onderzoek en betere onderbouwing.

We kennen de “Resetters”,  mensen die geloven in een complete reset van de wereld waarbij we het klimaatvraagstuk vrij groots aanpakken en oplossen binnen een grotere constellatie van andere vraagstukken.  We kennen de mensen die overtuigd zijn van het klimaatprobleem en van de diepe fundamentele oorzaken hiervan, en van mening zijn dat we het dus ook fundamenteel en rigoreus moeten aanpakken. Het probleem ligt bij de mens, bij de manier waarop we het in deze wereld hebben georganiseerd. Groei was en is daarin een  fundamenteel leidend beginsel, en dus moeten we daar afscheid van nemen : Nulgroei, zero growth. Nog een stap verder : degrowth. We moeten niet groeien, maar juist het tegenovergestelde doen : krimpen, ontgroeien althans in gebruik van grondstoffen, en in die eindeloze materiele consumptie.

De analisten zijn een herkenbare groep (hoewel iedereen met een mening op zijn minst iets doet aan analyses en bezig is met data). Zij baseren zich daarbij op feiten, op statistiek op analyses, prognoses, scenario-studies. Daarmee is ook het strijdperk gemarkeerd;  De hele ChatGPT komt ongeveer voorbij. De macht van beelden, van data etc. is groot en dus worden deze middelen ook vaak ingezet. Dat kan een gewenste uitwerking hebben (een schok, erkenning,  activering) maar een negatief effect is ook denkbaar: te doorzichtig effectbejag, schuldgevoel (waar we niet van houden), ongeloofwaardig, framing.
Uit eenzelfde set met data/informatie kunnen nu eenmaal meerdere interpretaties volgen, meerdere waarheden worden ontdekt. Feiten spreken vaak niet voor zich, zijn niet altijd eenduidig. En vaak zijn de gepresenteerde feiten selectief, dat wil zeggen bepaald door een vooraf ingenomen standpunt (en dat is iets anders dan een hypothese/onderzoeksvraag).  Scepsis is goed, kritiek is prima, maar de waarheid wordt in deze discussie te vaak geweld aangedaan.

De NEE zeggers hebben zo hun impact. Het kan zijn dat mensen in reactie op klimaatontkenners geneigd zijn om het klimaatprobleem (meer) te onderkennen. Mensen kunnen gaan schuiven met de mate waarin ze JA zeggen, met meer of minder nuance. Dat kan onder invloed van meer informatie, uit een neiging om zich bij de gematigden (resp. bij de eigen peer group) aan te sluiten, uit teleurstelling over de aanpak en concrete maatregelen, of zelfs uit frustratie (het heeft toch geen zin, weg ermee).

Oh ja, en er zijn uiteindelijk mensen die het beste voor hebben met de wereld, die ergens streven naar  “vrijheid, gelijkheid, broederschap”, vrede en veiligheid, een leefbare wereld. Vaak  is dit streven, deze overtuiging, gebaseerd op een zeker optimisme: denk niet (alleen) in termen van “crisis, problemen, inleveren, minder” maar in termen van “oplossingen, actie, beter, anders”.  Praktische uitwerking hiervan mag lastig zijn, als bron van inspiratie en energie heeft het allemaal waarde en betekenis.

Intussen is er een strijd gaande over dat klimaat, ver voorbij de fase van stevige en constructieve discussie. Dar belemmert de aanpak van problemen. In die strijd lijkt er nog ruimte voor twee kampen : JA of NEE, maar daar heb je alleen de extremen te pakken. Bij JA- en bij NEE- zeggers is er een relatief grote middengroep die een genuanceerder standpunt inneemt, maar onder voorwaarde dat zij op de juiste manier worden benoemd en aangesproken, en met ruimte/begrip voor zorgen, twijfels, onzekerheid. Door verkeerde toonzetting, de foute boodschap etc. worden deze middengroepen bijna opgejaagd naar de extremen, of schieten compleet in de stress; gemiste kans dus.

Kijk eens in de spiegel : welke omschrijving past bij jou ? hoe je echt bent en wat je vindt, maar ook het imago dat je opbouwt, de indruk die je nalaat. En, bevalt het ?

Hans Groenhuijsen, 11 augustus 2023.

Afbeelding : https://pursuit.unimelb.edu.au/articles/canada-s-first-climate-change-election

Artikelen over klimaat, een betere wereld:

https://www.hansgroenhuijsen.nl/category/4fields/de-toekomst-een-betere-wereld/

 

. Alle artikelen en blogs , zie: https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/

 

. wekelijks mijn blog ontvangen ? Meld je aan  via “aanvraag artikelen” op 
https://www.hansgroenhuijsen.nl/inschrijven-kennisblogs/

 

. ©alle rechten voorbehouden Hans Groenhuijsen, 2023.

 

T                06-52 58 95 85
M              hans@hansgroenhuijsen.nl
I                 https://www.hansgroenhuijsen.nl
Link           https://www.linkedin.com/in/4fieldshansgroenhuijsen/