Een wereld na Corona, deel 4 : “Rijk en smerig, over rijkdom en uitstoot”.

Corona is al een flinke crisis. Maar hierna moeten we een nog grotere crisis te lijf, de klimaatcrisis. De CO2 uitstoot is veel te hoog, en er is ook nog eens een directe relatie tussen rijkdom en uitstoot. Vandaar de wat provocerende titel “rijk en smerig”.

  1. Rijkdom en CO2.

Oxfam Novib (publicatie “ Confronting Carbon  Inequality”, 2020) confronteert ons  met de harde waarheid. Je kan er over discussiëren of dit dan de goede weg is. Mensen confronteren, angst aanjagen, bijna beschuldigen en indirect veroordelen, kan contraproductief werken. Maar nuchter de feiten laten spreken zonder die beschuldigende en negatieve ondertoon vind ik OK, eerlijk gezegd.

Kijk en huiver: hier wordt de wereldbevolking  even ingedeeld op rijkdom in % van de totale bevolking. We zijn gewend te denken in termen van landen : het ene land is al goed bezig met die CO2, het andere land is smerig. Deze benadering gaat uit van mensen en legt een relatie tussen welvaart/rijkdom en uitstoot.  We kunnen dan niet meer wat laatdunkend spreken over “zij daar” die er een rommeltje van maken. Maar we spreken over rijkdom en dan gaat het plots voor een deel over “ons hier”.

Per “rijkdom” categorie wordt aangegeven hoeveel procent zij van de totale wereldwijde uitstoot aan CO2 veroorzaakt. De armste groep vormt 50% van de wereldbevolking maar draagt voor slechts 7% bij aan de uitstoot.  De middengroep lijkt redelijk OK: zij vormen 40% van de bevolking en doen 41% van de uitstoot, een soort gelijkwaardig aandeel dus. Veel mensen in het Westen, ook in Nederland,  denken dat ze tot deze categorie behoren en dus een redelijk CO2 gedrag vertonen. Helaas, we kunnen onszelf tot de rijken van deze aarde rekenen; Oxfam rekent hier met een jaarloon van 32.500 EUR. En daar zitten we met een modaal inkomen van 36.500 dus al ruim boven. Deze rijke groep omvat slechts 10% van de wereldbevolking maar genereert 37% van de uitstoot. En tot slot voor de beeldvorming : de rijkste 1% van de wereld doet 15% van de uitstoot, ruim twee keer de hoeveelheid van de 50% armste mensen.

categorie

% van de wereldbevolking

% Bijdrage aan totale CO2 uitstoot

Armsten

50

7

Middengroep

40

41

Rijken

10

37

Superrijken

1

15

Als we dit relateren aan de doelstellingen voor de CO2 reductie in 2030 (max 1,4 graad opwarming), dan hebben we nog een lange weg te gaan. De footprint van de rijkste 1% ligt 35 maal hoger dan de doelstelling 2030 (en 100 X hoger dan de armste 50%). Voor de rijkste 10% ligt dit op een factor 10 (resp. een factor 30). Natuurlijk zit hier een scala aan problemen achter.

  1. Hoe gaan we de doelstellingen halen ? Wie levert welke bijdrage ?

Wat is de route om die reductiedoelstellingen echt te gaan halen ? Kunnen we volstaan met kleinere en geleidelijke aanpassingen, vooral in de landen die nu topscorer zijn in uitstoot ? Of is er geen pijnloze remedie en moet het roer echt om ? Een fundamentele herziening dus van hoe we economie en samenleving inrichten: niet een beetje minder links en rechts, maar gewoon niet. Niet een beetje anders maar disruptief anders in technologie, markt, gedrag, economie.

En wat is dan de koers voor landen die nog volop bezig zijn met hun ontwikkeling ? Landen die aanzienlijk later dan wij in het westen zijn begonnen met industrialisatie etc. ? Die nog bezig zijn met een inhaalrace ?  die niet zoals wij al een 4de industriële revolutie doormaken maar, althans voor een deel nog ergens in een (wat smeriger) 2e of 3e revolutie verkeren ? Landen die, met enig recht, kunnen stellen dat zij de gelegenheid moeten krijgen om een zelfde welvaartspeil te ontwikkelen als wij hier ? Maar daarbij nog even niet vallen onder bijvoorbeeld die CO2 regels, tenzij we daar met zijn allen een redelijke oplossing voor vinden ? En draait onze economie niet voor een belangrijk deel op landen elders in de wereld en op die meerderheid die qua welvaart op achterstand staat ? Denk aan de grondstoffen, grootschalige lage lonen productie, afzetmarkten, handelsbelemmeringen ? En, los van landen, maar kijkend naar bevolking en welstandsklassen : Ligt het niet voor de hand dat die middengroep (40%) en de armste groep (50%) streven naar een verbetering van hun welvaart en welzijn ? (overigens niet 2 grootheden die hand in hand gaan).

  1. En wat staat er verder op onze actielijst ?

Ach ja, dan is daar nog de biodiversiteit. Veel reden om ons daar druk over te maken. Wat cijfers: Sinds 1970 is 65% van de totale populatie aan dieren (alle soorten en maten) verdwenen. Detail : in diezelfde periode groeide de wereldbevolking van 3,8 maar 7,8 miljard, ruim 100%.
Op dit moment worden 1 miljoen van de plant- en diersoorten met uitsterven bedreigd (van de totaal 8 miljoen). En zoals wel vaker met voornemens, die sterven ook hier in schoonheid; alle bijna wereldwijd onderschreven doelstellingen worden in de verste verte niet gehaald. Ook hier zijn grote stappen nodig. Maar de kans is redelijk aanwezig dat we vooral even met Corona bezig zijn, met herstel, met ons hier in het heden; en wat minder met zij daar in de toekomst. Ongelijkheid in allerlei opzichten blijft voorlopig een soort wetmatigheid.

 

Hans Groenhuijsen, 22 oktober 2020.

De komende tijd schrijf ik een aantal stukjes over “een wereld na Corona “”.
Deel 1 verscheen op 12 oktober : “over politiek, visie en democratie”, deel 2 op 15 oktober : “GROOT denken over post-Corona”, en deel 3 “groei als party drug” op 19 oktober.
Ik publiceer deze via  (www.hansgroenhuijsen.nl)  en https://www.linkedin.com/in/4fieldshansgroenhuijsen/

Je kunt je ook inschrijven via  https://www.hansgroenhuijsen.nl/inschrijven-kennisblogs/
Dan krijg je alle stukjes automatisch in je mail. En natuurlijk staan alle blogs en artikelen
op mijn website :  https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/.Stukjes over Corona, transities etc. staan onder : https://www.hansgroenhuijsen.nl/category/4fields/de-toekomst-een-betere-wereld/

Afbeelding Oxfam Novib “Confronting Carbon Inequality”, 2020.