En de kleur is….. : ROOD.
Rusland en China hebben elkaar inde armen gesloten. Waarom ? wat verbindt of verdeelt hen ? We gaan terug naar de Koude Oorlog, nu met 2 blokken : USA en Europa enerzijds en Rusland en China anderzijds.
Rusland en China : wat hen verdeelt.
Je zou veronderstellen dat Rusland (en vooral de voormalige Sovjet-Unie ) en China het goed met elkaar kunnen vinden. Beide landen zijn groot (in oppervlak, aantal inwoners), hebben een grote legermacht waarbij China ’s defensiebegroting overigens aanzienlijk groter is dan die van Rusland.
Beide landen hebben een communistische signatuur, zijn via revoluties tot stand gekomen, hebben een rijk verleden met tsaren en keizers. De verschillen zijn ook groot. China is een slordige 10 keer groter dan Rusland in aantal inwoners. Rusland is na de ondergang van de Sovjet-Unie in 1991 aanzienlijk kleiner geworden, zeker als we ook de directe invloedsfeer mee rekenen (zeg maar de landen van het Warschaupact). Rusland’s economie valt in het niet bij die van China. Het BBP bedraagt slechts 1500 mld. (China doet het 10-voudige met 15.000 mld; en de USA gaat daar weer overheen met zo’n 21.000 miljard) en de afhankelijkheid daarin van de verkoop van fossiele brandstof is sterk. China heeft zich in hoog tempo ontwikkeld tot een wereldmacht met een enorme economie, met nog steeds veel traditionele industrie maar ook een grote technologisch hoogwaardige sector. Tussen de twee landen bestaat een sterke rivaliteit; de keerzijde is er dat er overeenkomsten zijn in ideologie en visie op de wereld. Het ging en het gaat om territorium, om economische macht, om invloed elders in de wereld (politiek, militair, economisch), om aanzien en status. Vraag is dan of rivaliteit of gemeenschappelijkheid de boventoon gaat voeren.
En wat bindt hen ?
Naast wat deze twee landen scheidt, is er het nodige dat hen bindt. Die communistische wortels, de sterke rivaliteit en vijandige houding jegens het Westen, met name de USA (nog steeds de bron van alle kwaad), de expansiedrift, de kracht waarmee binnen eigen land en daarbuiten het eigen gelijk wordt gepredikt en afgedwongen, en een matig enthousiasme voor waarden die in het Westen hoog genoteerd staan ten aanzien van vrijheid, democratie e.d. In het perspectief van de geschiedenis van de laatste 100 jaar, is Rusland eigenlijk een natie op zijn retour, en kan je China zien als een snel rijzende ster. China is dan ook in potentie al de sterkere partij in deze combinatie, waarbij Rusland voorlopig ook meer richting China wordt gepusht door het conflict met het Westen; Beijing is de dominantere partner met grote invloed op de relatie.
China en het Oekraïne conflict.
China, waarmee Rusland in februari 2022 net nog weer de vriendschapsbanden had aangehaald, bleef wat op de achtergrond in dit conflict. De twee landen samen hebben de VS als de grote vijand. China kan zich op de kaart zetten als echte grote leidende mogendheid als zij een rol van betekenis speelt in de beëindiging van deze oorlog. China keurt ook, vrij principieel, het binnenvallen van andere landen af, hoewel enig eigenbelang hier ook een rol speelt. Het steunen van separatisten bijvoorbeeld (Rusland in Oost Oekraïne), ligt in China gevoelig. Taiwan wordt dan uiteraard niet gezien als zelfstandige natie welke (ergens in de toekomst) wordt binnengevallen door China, maar slechts als een afvallige provincie die tot de orde wordt geroepen. Voor China een lastige operatie, maar ook met een opening naar hoogwaardige industrie, naar een versterking van China’s maritieme positie etc.
Ondertussen is de wereld groter dan Europa, Rusland en de USA. Is China gebaat bij onrust, bij instabiliteit ? Voordeel van het conflict nu is dat het Europa en de USA in zekere zin verzwakt. Veel aandacht en energie gaan uit naar het Europese conflict, en dus niet naar China en haar talloze achtertuinen. De USA heeft dit probleem op het bord naast de nodige interne problemen. Kan dat betekenen dat de USA even minder aandacht heeft voor Azië, of zal zij toch kiezen voor een focus op dat deel van de wereld, een oriëntatie die al langer, ook al onder Obama, zichtbaar werd ?
Waarmee dus het gesloten front Europa-USA (en de NATO) scheuren gaat vertonen ? En betekent dat dan een verzwakking van Europa ?
Tegelijk was/is China aanzienlijk terughoudender dan Rusland in het op scherp zetten van de relatie met Europa en de USA. Hoog over kan je stellen dat Rusland graag ontwricht en destabiliseert, en China wat rustiger aan doet en van de stabilisering is. China’s economische belangen vragen erom dat die relatie enigszins wordt gekoesterd, dat er een redelijke mate van stabiliteit blijft bestaan. Rusland nu voluit steunen lijkt dan geen goede optie. Daar komt bij dat de Oekraïne een sterke positie heeft in landbouw en voeding, industrie, en grondstoffen. Oekraïne levert veel landbouwproducten, ijzererts en wapens (onderdelen daarvoor) aan China. China heeft haart fameuze nieuwe zijderoute (Belt & Road Initiative) in de Oost-West lijn en Oekraïne kan wat dat betreft een belangrijke positie innemen. Zoals gebruikelijk in en rond dat BRI is China actief in de ontwikkeling(en financiering) van infrastructuur.
Rusland_Oekraïne en China-Taiwan ?
Kijkt China met belangstelling naar Rusland’s overrompeling van Oekraïne? Als een soort leidraad voor eigen ingrijpen in Taiwan ? De belangstelling is er, maar de verschillen zijn groot. Taiwan is, althans in de ogen van China geen zelfstandige natie, maar een afvallige provincie. Oekraïne kon geen beroep doen op de paraplu van NATO en EU, terwijl Taiwan de facto wel zal kunnen terugvallen op de USA. Verovering van Taiwan vraagt om een complexe militaire operatie met licht/zee/land strijdkrachten; het is niet simpel een kwestie van een landsgrens oversteken. Oekraïne is dan wel weer aanzienlijk groter in oppervlak en inwonertal ( ongeveer 14 x Nederland, 44 mln.) dan Taiwan (1 x Nederland, 24 mln.) en daarmee ook lastiger om te veroveren en consolideren. Taiwan heeft een GDP van ruim 750 miljard, Oekraïne zit slechts op 155 miljard. Taiwan heeft al 70 jaar een eigen regering (na een lang verblijf binnen het Chinese Rijk en vervolgens binnen Japan tot 1945). Oekraïne wisselde in de loop van de eeuwen, behoorde lange tijd tot het Russische Rijk en de Sovjet-Unie, was af en toe zelfstandig, en is nu sinds 1991 een zelfstandig land. Rusland heeft een reputatie hoogte houden in het binnenvallen en onder de voet lopen van andere naties; China heeft hier minder ervaring in wellicht. China is, met recht, meer dan Rusland bevreesd voor verregaande sancties als het gaat om handelsbetrekkingen, toegang tot technologie, internationaal betalingsverkeer en systemen.
Op weg naar een bipolaire wereld.
China heeft na een periode van balanceren voorlopig gekozen voor een innige relatie met Rusland, en steunt dus inmiddels de politiek die Rusland voert m.b.t. de Oekraïne. Rusland (en dus ook China zelf) heeft het recht om invloedssferen te bouwen en af te dwingen, en zich (daarmee) te verdedigen. De belangen die China had en heeft bij Oekraïne (zie hierboven) kunnen allicht worden veilig gesteld doordat Rusland zelf in het gat stapt (levering van uiteraard energie graan, machines, handelsroutes etc.), al dan niet met Oekraïne in een rol van vazalstaat. Of het een warme kameraadschap is tussen de twee landen, is maar de vraag. Gemeenschappelijke belangen en visies, in beide landen gedragen door een steeds kleinere harde kern rondom de leider, zijn kennelijk zo sterk dat dit de route naar voren is. De positie die daarmee ontstaat leidt tot een weliswaar overzichtelijke maar ook grimmige wereld, verdeeld in twee kampen : China/Rusland en USA/Europa (en andere spelers). Zo zijn er 2 machtsblokken diedie militair, ideologisch en economisch tegenover elkaar staan.
Het westerse blok zou meer dan ooit een eenheid kunnen gaan vormen, maar er is ook een kans dat Europa en de USA wat uit elkaar worden gespeeld door China/Rusland. Het omgekeerde kan ook : het Westen zou een wig kunnen drijven in het Chinees/Russische blok. China tot slot kan, zeker in het huidige conflict, een wat corrigerende en matigende rol gaan spelen, hoewel China hier nu zeer terughoudend in zal zijn. Voor Rusland maar nog meer voor China is het de vraag of dit een verstandige strategische zet is voor de langere termijn. De minpunten zijn er duidelijk, de vraag is of en hoe snel die zich ontwikkelen. Het wordt figuurlijk en letterlijk gesproken guur en kil in de wereld, met zo nu dan escalatie en hete gevechten, verbaal of op het slagveld. The Cold War is back, voor hoe lang ?
Hans Groenhuijsen, 9 maart 2021.
. Eerdere blogs in https://www.hansgroenhuijsen.nl/category/4fields/strategieen/ over scenario’s, dilemma’s,
de kracht van het verleden:
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/scenarios-in-verleden-en-toekomst
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4fields/het-prisoners-dilemma-de-leugen-van-de-winwin/
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/verleden-rechtvaardigt/
. Alle artikelen en blogs , zie: https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/
. Wil je in het vervolg wekelijks mijn blog ontvangen ? Meld je aan via “aanvraag artikelen” op
https://www.hansgroenhuijsen.nl/inschrijven-kennisblogs/
. ©alle rechten voorbehouden Hans Groenhuijsen, 2022.
T 06-52 58 95 85
M hans@hansgroenhuijsen.nl
I https://www.hansgroenhuijsen.nl
Link https://www.linkedin.com/in/4fieldshansgroenhuijsen/