EU (en de USA) en China liggen in de clinch. Het gaat over subsidies en staatssteun in China aan de auto-industrie, vooral in de productie van EV’s (elektrische auto’s). De messen zijn geslepen, de eerste schermutselingen zijn zichtbaar. De VS en Europa leggen harde sancties op aan de Chinese import van auto’s (EV’s). The level playing field: altijd opletten als deze uitdrukking wordt gebruikt. Het klinkt sympathiek en netjes. Maar wat vaak wordt bedoeld dat jij zelf graag het spel, de regels, en het speelveld definieert. Waarna iedereen die zich niet conformeert, kan worden weggezet als valsspeler, dwarsligger etc. De gevolgen van de heffingenstrijd zijn groot, de lijst is eindeloos, met veel plussen maar zeker ook veel minnen.
Wat is nu eigenlijk het spel?
Het lijkt te gaan over auto’s, oneerlijke concurrentie, ongeoorloofde staatssteun. Maar het gaat over de bescherming van eigen industrie en markt, de vanzelfsprekend geachte controle over hoe die markt werkt, hoe de wereld werkt. En daarmee gaat het natuurlijk over de bredere context: politieke macht, militaire macht, de strijd om de hegemonie en verschuivende machtsver-houdingen. Krijgt Xi het voor elkaar om in een nieuwe wereld de leidende natie te worden? Geheel in overeenstemming met het heilige doel om in 2049 die positie bereikt te hebben; dan viert China, ijs en weder dienende, het eeuwfeest van de Volksrepubliek. Los van deze strategisch-ideologische agenda, speelt de korte termijn: geld verdienen, marktaandeel pakken, met acties zoals nu het wisselgeld creëren in onderhandelingen. Europa geeft een signaal af en dat wordt in China duidelijk gehoord. De Eu trekt grenzen, eveneens in de grotere politieke en militaire context; soms gaat het letterlijk over grenzen, denk aan de Zuid-Chinese Zee en Taiwan. Maar dit wapengekletter kan je niet afdoen als een tactische manoeuvre; daarvoor is de inzet te hoog. Het gaat om prestige en macht, om economische power, en het gaat om de strijd welk land en welke constellatie op termijn de dominantie in de wereld naar zich toe kan trekken.
Belangrijk gevolg van de nu geplande heffingen is escalatie, het bekende “tit fot tat” dilemma. China slaat terug met heffingen op Europese auto’s, wellicht ook op andere producten en diensten. Er wordt al gesproken over landbouw, misschien pharma, duurzame technologie, varkensvlees. De Chinese industrie dringt al aan op actie en vergelding. Voordat je het weet, strijden ratio en emotie met elkaar, en raakt de balans korte en lange termijn verstoord. Zowel China als Europa claimen het gelijk: evenwichtige handelsrelaties, keurig volgens de spelregels en intenties van de GATT opereren, moreel gelijk. En zoals een goede schoolpleinruzie of oorlog betaamt, roept iedereen dat de ander begonnen is en jij dus(?) niets anders kunt doen dan (re)ageren. Zijn maatregelen nog redelijk correct, een enigszins gerechtvaardigde actie ter verdediging? Of is het recht-op-en-neer een aanval of “feel good” vergeldingsactie?
Productiecapaciteit kan worden overgeheveld van China naar Europese landen, vooral in Midden- en Oost-Europa; iets wat natuurlijk al eerder gebeurde met Europese bedrijven die naar China trokken, Japanse bedrijven die overal in de wereld auto’s gingen produceren. Interessant om te zien dat niet alleen puur Chinese bedrijven capaciteit gaan ontwikkelen in Europa (wellicht ook Mexico), maar dat ook Europese bedrijven schuiven met capaciteit en productie naar Europa; denk aan Geely die productie verschuift naar Europa (Volvo-fabrieken) of Stellantis met Leap. Voordelen zijn evident: dichter bij de eindmarkt, het omzeilen van de heffingen, reductie van transportkosten etc. Opvallend, en niet alleen in automotive, is dat China behalve naar M&A meer en meer kijkt naar greenfields, nieuwe bedrijven vanaf nul opbouwend; dit zal met name gaan gelden in de productie van batterijen(componenten). De verschuiving van producent van onderdeeltjes naar complete auto’s is al veel langer gaande: hoogwaardiger, leidend in de keten, betere marges. Europa praat vooral over die achterstand in met name grondstoffen en batterijen, maar de achterstand op China is groot, en Europa aarzelt.
Voor de puur Westerse autofabrikanten blijft het driftig rekenen en strategisch denken over de optie om auto’s te blijven maken in en voor China. Auto’s kunnen ook vanuit/via andere landen door China worden geleverd, denk aan SAIC en Thailand. Er bestaat nog een andere optie om productie over te hevelen naar Europa en dat zijn de jobbers/ contractors/assemblagejongens zoals Magna en (recent nog) het Nederlandse VDL. Direct effect zal zijn dat China gaat inleveren op de marge op nieuwe auto’s (daarover nog wat cijfers in een volgende blog). China verdient nu op de verkoop van een auto aanzienlijk meer dan in eigen land, en kan daarop dus flink inleveren, en daarmee de consumentenprijs concurrerend houden; dat doet pijn in de portemonnee maar is een serieuze optie. Dat kan betekenen dat de beoogde reductie van de import van Chinese auto’s minder is dan gehoopt. China blijft gewoon auto’s produceren tegen lage marges, om de druk op markten te houden en de eigen capaciteit vol te benutten.
Op termijn kan er een effect ontstaan richting de energietransitie hier. Chinese auto’s worden duurder en dus minder betaalbaar/aantrekkelijk voor de consument. De omschakeling naar 100% EV zal langer op zich laten wachten, tenzij overheden die hogere prijs van vooral Europese auto’s compenseren met hogere subsidies, maar dat lijkt niet zo waarschijnlijk. Tegelijk krijgt de Europese auto-industrie een tik doordat hun verkoop in China onder druk komt te staan (door heffingen in China); Daarmee wordt het bekende dubbel probleem hier zichtbaar: Europese fabrikanten verliezen markt in China en in hun eigen continent. Het is de vraag of de Europese industrie in staat en bereid is om meer EV te gaan bouwen tegen scherpe prijzen om het gat te vullen dat ontstaat door het wegvallen van Chinese EV’s.
Bekend effect van handelsbelemmeringen, tariefmuren is dat de eigen industrie minder wordt geprikkeld, minder concurrentie ervaart, minder innoveert: lekker veilig in Fort Europa? Ondertussen hebben we hier nog de illusie dat we er met die heffingen wel zijn: minder auto’s uit China. Maar er is een wereld die zeker zo belangrijk is: grondstoffen en materialen, en juist daar is onze afhankelijkheid groot. Denk aan eigendom van/controle over de grondstoffen/materialen voor batterijen in handen van China, de productie van batterijen die in China groter is dan in Europa en nog eens 40% goedkoper. Dit alles bevestigt nog eens de verwevenheid van de economie (plus de politiek etc.), onze relatieve zwakte, en de kracht van de Chinese industrie en het daarbij horende sterke systeemdenken en waardeketen-model.
Hans Groenhuijsen, 25 juni 2024.
T 06-52 58 95 85
M hans@hansgroenhuijsen.nl
I https://www.hansgroenhuijsen.nl
Linkedin https://www.linkedin.com/in/4fieldshansgroenhuijsen/
. Alle artikelen en blogs , zie: https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/
. wekelijks mijn blog ontvangen ? Meld je aan via “aanvraag artikelen” op
https://www.hansgroenhuijsen.nl/inschrijven-kennisblogs/
. ©alle rechten voorbehouden Hans Groenhuijsen, 2024.
Veel blogs over China, EU, EV op mijn website: https://www.hansgroenhuijsen.nl/category/4fields/electric-vehicle/ :
Over de rijzende zon, yin yang en de draak : https://www.hansgroenhuijsen.nl/11904-2/
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/wheels-or-walls-vrije-markt-of-een-nieuwe-chinese-muur/
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/koude-oorlog-over-de-elektrische-auto/
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/het-is-rood-en-het-maakt-veel-autos-china/
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/een-nieuwe-zijderoute-voor-elektrische-autos/