- We snappen het onderhand wel : veranderen moet. Maar dan….
Praten over het hoe, en wat en waar en wanneer houden we eindeloos vol. De discussie verwordt tot het innemen van standpunten, het vooral vasthouden aan standpunten, het herhalen van argumenten en hele of halve waarheden, het verpakken van eigenbelang als een nobel en algemeen belang. Vaak met een beroep op hogere idealen, machten, de geschiedenis. Het wordt allemaal een ritueel, een show, een bezigheidstherapie, het gaat al lang niet meer om het doel (de verandering, de verbetering) maar om het eindeloos oprekken van de weg er naartoe. Ik noem hem nog maar eens, Russell Ackoff : “Strategic planning is often like a ritual rain dance in Africa. The dancing does not affect the weather that follows but the people engaged in the dancing, think it does”. Zo is het met de debatten, de beleidsanalyses, een kabinetsformatie, een show in de Kamer, protesten en wat dies meer zij. We zijn lekker bezig maar het raakt kant noch wal.
- Doel en middel.
Daar gaan we al : wat willen we bereiken ? En is dat dan het doel, of een middel tot het bereiken van een hoger doel, of misschien van een poging tot het beschermen en versterken van eigenbelang ? Is die elektrische auto (de EV) een doel op zich, is het een voorwaarde om te komen tot die geweldige autonome en connected auto en brede mobiliteitsoplossing ? Is het een verdienmodel voor de auto-industrie inmiddels ? is het een ding waarmee we aantonen dat we echt begaan zijn met lot van de wereld ?
- Complex en simpel.
Is die EV een simpel ding op zich, gewoon een vervanging voor de auto met verbrandings-motor ? Of is de EV maar een schakeltje in een fundamentele transitie naar nieuwe mobiliteit, naar een nieuwe manier van wonen/werken/leven, lekker complex dus ? Alles wordt georganiseerd in steeds complexere netwerken, systemen, platforms, alles is met alles verbonden : het kan, het werkt, het levert voordelen op, biedt gemak. Zo moet je dus mobiliteit ook zien.
- Elk nadeel heb z’n voordeel en omgekeerd.
Daar zijn we goed in. Terecht kijken we niet alleen naar de voordelen, maar moeten we ook de nadelen meenemen. En is het streven natuurlijk om de effecten van die nadelen zo veel mogelijk te reduceren. Daarmee kan je eindeloos doorgaan, hele bibliotheken vullen, ieder praat in zijn eigen straatje. En altijd wachten we op dat ene verlossende woord, die ene superanalyse, dat geweldige volledige en objectieve rapport (dat er nooit komt). En ondertussen trekt de karavaan verder, is die EV bijvoorbeeld al lang een feit, staat op voorsprong. En zal elke andere technologie het moeilijk krijgen om nog door te breken. En leven we met de nadelen van die EV: de range, de kosten voorlopig, de grondstoffen en de winning daarvan. Een perfecte wereld bestaat niet. De EV is zijn eigen paradigma geworden, wordt steeds meer geïntegreerd in onze maatschappelijke en economische structuren.
- Ik ben ook tegen…
Het verzet blijft natuurlijk. Het blijft een auto, een vervuilend en inefficient ding. We moeten niet anders gaan rijden, maar minder. En er is de altijd pakkende revolutionaire strijdkreet : we moeten geen veranderingen BINNEN het systeem aanbrengen, maar een verandering VAN het systeem realiseren. Ik wacht nog even met aanschaf want de EV is nog niet uitontwikkeld. Waarom moet ik investeren als anderen(landen, mensen) er een potje van maken ?Ik wil wel maar kan nog even niet: geen geld, geen voor mij passend model. Ik doe al veel : heb een OV-kaart, zet de thermostaat lager, eet minder vlees; applaus voor jezelf.
- De EV : een self-fulfilling prophecy ?
We zouden bijna vergeten dat het niet zo vanzelfsprekend is dat een verandering als de EV uiteindelijk doorzet. De argumenten voor worden sterker, de plussen zijn toch evident ? Nog een beetje subsidie een leuk design, een sommetje over de kosten, en de ratio wint. Een appèl op ons goed burgerschap doet wonderen: samen voor een betere wereld met de EV die ons geweten sust, dient als een volle aflaat bij de vergeving van zonden in de R.K. kerk.
- Maar hoe zit het echt met die motivatie , met die “drive”?
We zeggen het ene en doen het andere, praten recht wat krom is, kijken een andere kant op.
We innoveren maar half. Willen we wel veranderen ? Vaak veronderstellen we dat de mens daar niet zo toe genegen is, en dus verleid moet worden tot verandering. Maar er zit iets achter. De mens wil allicht wel veranderen, is wel genegen tot het goede, maar is bang voor onzekerheid, voor loslaten, en vooral voor verlies; en dat werkt verlammend.
- Reptiel, zoogdier, of mens.
Ons brein zit ons in de weg, of beter nog de drie componenten in dat brein.
Het reptielenbrein werkt onbewust, veel routine, gericht op primaire lichaamsfuncties, op overleven dus ook vechten of vluchten.
Het zoogdierenbrein staat wat dichter bij ons, is bezig met intuïtie, emotie, motivatie, sociaal gedrag. Straffen en belonen werkt, we herhalen datgene waar we een positieve ervaring mee hebben.
Het menselijk brein is bezig met analyse, ordenen, het vormen van een mening, normen en waarden; een soort computer, het werkt goed maar traag, met lange verwerkingstijd. En dus nemen die andere snelle onbewuste breinen het vaak even over. Maar dat menselijk brein kan de andere twee breinen “dwingen” om zich aan te passen; dat vraagt wel om een sterke drive, een krachtige motivatie. Letterlijk de moeite waard, want daarmee werken die 3 breinen niet langer “autonoom” maar gaan ze samenwerken. En dat is een voorwaarde voor echte verandering.
Voorwaarden voor verandering zijn dus :
. het reduceren van onzekerheid, van angst voor het onbekende
. het prikkelen van het brein op die 3 niveaus waarbij het menselijke brein de andere twee
breinen stuurt.
- Terug naar de EV :
Daar zagen en zien we de angst, denk aan de bekende range anxiety, de “angst” voor al die nieuwe technologie. Het gevoel van vrijheid wordt aangetast (hoe ik rijd maak ik wel uit), het gevoel van power en in control zijn appelleert aan die drang tot winnen, maar verdwijnt bij de EV. Bij de EV slaat de balans tussen “straf en beloning” door naar straf. Sociaal gezien staat die EV in lager aanzien dan de benzine-auto, is nog steeds niet de nieuwe norm maar een afwijking van de bestaande norm.
Veel van de weerstand tegen de EV zit tussen de oren (in dat brein dus), niet vanwege de verandering op zich maar vanwege de onzekerheid en de angst voor verlies. De mens wordt nu eenmaal meer geleid door de angst voor verlies dan door de verleiding voor de winst (zie Kahnemann, Thinking fast and slow). Veel promotie rondom de EV landt niet echt, omdat die 3 breinen afzonderlijk, en in combinatie, onvoldoende worden aangesproken, geprikkeld.
- de auto als reptiel
Oh ja, nog een zijstapje. Het menselijk brein is dus traag, te traag voor alle situaties waarin een auto terecht kan komen. Dat komt dan goed uit. Met al die autonome hulpsystemen wordt dat opgevangen. Even redenerend in termen van het brein : jouw auto vormt het reptielenbrein en het zoogdierenbrein. Wij als mensen doen dan nog even het menselijk brein.
Toch weer mooi geregeld met die auto’s.
Hans Groenhuijsen, 28 juni 2022.
. Alle artikelen en blogs , zie: https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/
. wekelijks mijn blog ontvangen ? Meld je aan via “aanvraag artikelen” op
https://www.hansgroenhuijsen.nl/inschrijven-kennisblogs/
. ©alle rechten voorbehouden Hans Groenhuijsen, 2022.
T 06-52 58 95 85
M hans@hansgroenhuijsen.nl
I https://www.hansgroenhuijsen.nl
Link https://www.linkedin.com/in/4fieldshansgroenhuijsen/