1. De volgende revolutie?

Een revolutie? Dat zou goed kunnen. Blockchain heeft veel potentie, maar zoals wel vaker zal het succes geleidelijk komen; geen kwestie van decennia, wel een zaak van jaren. We moeten anders organiseren, technologie kent nog (altijd) de nodige uitdagingen, de markt is er nog niet 100% klaar voor (acceptatie), juridisch zijn er vast nog een paar puzzels. Opereren in een netwerk, in een keten (en daar gaat het letterlijk en virtueel om bij blockchain) betekent dat alle deelnemers daarin aanhaken, en dat geeft vaak gedoe. Bedrijven moeten hun strategie wel een beetje op orde hebben en zich niet blind in een avontuur storten, en denken dat blockchain gewoon weer een leuk speeltje is.
En er zijn de in breder verband opduikende issues rondom privacy, veiligheid, schaalbaarheid, back up, en de o zo menselijke eigenschap, weerstand tegen verandering.

2. Een beetje geschiedenis.

Vaak wordt de blockchain geplaatst in een historisch perspectief. Gemakshalve beginnen deze beschouwingen vaak ergens rond de jaren ’70, zo’n beetje het begin van de grootschalige toepassing van automatisering. De hele geschiedenis die daaraan voorafging wordt vergeten. Dat waren de mooie tijden van spijkerschrift, rooksignalen, postduiven, de post en telegraaf, de typemachine, de archiefkast en kaartenbak, de telefoon, de telex, de fax, de boekhoudmachine. De jaren ’70 markeerden wel een omwenteling. We waren in staat om grote hoeveelheden data op te slaan (en bewerken etc.); databases waren het wondermiddel, we konden informatie plots aanzienlijk beter managen. Een sprong van 20 jaar en we belanden in de vroege jaren van het Internet. Opslag is één, overdracht en koppeling is twee. We konden systemen en gegevens met elkaar verbinden. En nog een keer een sprong van (ruim) 20 jaar en we zitten al in het blockchaintijdperk.
Daarbij kan je de vraag stellen of die techniek er is gekomen omdat we op allerlei beperkingen stuitten in de oude wereld(we zochten een oplossing voor een probleem, een soort “market pull”) of komt die techniek uit de lucht vallen als exponent of cumulatie van allerlei andere technologische ontwikkelingen( dus meer een soort “technology push”)? Hoe het ook zij, we hebben een probleem en we hebben een oplossing.

3. Eerst het probleem.

Denk even niet in termen van automatiseren, maar in termen van organiseren. Basis gedachte bij organiseren is dat we willen beheersen (soms overheersen en controleren), dat we willen groeien, dat we meer welvaart willen. In die zin leidt organiseren altijd tot taakverdeling en specialisatie (meer professionalisering, hogere productiviteit), en vervolgens coördinatie. En uiteindelijk moet die organisatie dan in staat zijn om te produceren, om iets tot stand te brengen. Hier ontstaat al het gedoe. Er ontstaan rangen en standen, zeg maar hiërarchie. Specialisatie en coördinatie worden belangrijker dan de output, het resultaat. Fysieke afstand kan al snel een probleem worden: hoe beheers je op afstand, hoe kan er nog zinvol informatie worden uitgewisseld?
Vertrouwen wordt al snel een issue, deels door afstand deels door de aantallen mensen die betrokken zijn, deels door de uiteenlopende belangen etc.
Wantrouwen roept vervolgens om nog meer coördinatie, beheersing, en informatie, en dit wordt al snel een zichzelf versterkend mechanisme.

En zo ontstaat een samenleving, een economie, die verslaafd is aan informatie. Vaak gaat het gelukkig om min of meer zinvolle informatie; informatie die belangrijke ondersteuning biedt in het economische verkeer, en steeds vaker is de informatie zelf de service. Maar er is door de eerder geschetste ontwikkeling van wantrouwen een Cover van het boek “Blockchain organiseren” van Paul Bessems. enorme machine gebouwd om onzekerheid en wantrouwen te reduceren. En deze machine groeit bijna autonoom en exponentieel.

De enige belemmering is de technologie. Of beter omgekeerd: de technologie faciliteert die groei in wantrouwen, in controle, in beheersing, en dus in stromen data en informatie. Het kan allemaal en het kost (bijna) niets. Dit probleem doet zich voor binnen ondernemingen/organisaties, maar in nog sterkere mate tussen organisaties. En dan blijkt dat de enorme complexiteit en bureaucratie wel degelijk veel geld kosten, productiviteitsgroei gaan belemmeren, en echte en zinvolle coördinatie en afstemming in de weg staan.

De oplossing lijkt dan nabij. We voegen meer informatie toe, we wisselen meer uit, we aggregeren meer naar een hoger niveau, we visualiseren en bouwen cockpits en dashboards.
we controleren nog meer, doen een double check, zetten nog meer informatie in c.c., we slaan nog meer op (uit allerlei bronnen), laten daar weer analyses op los.

4. Een oplossing?

Dit loopt dus een beetje vast. Nu zou je kunnen zeggen: dan moeten we elkaar gewoon maar wat meer gaan vertrouwen. Hoe dan ook goed, maar geen oplossing voor dit probleem.
We kunnen ook werken aan betere technologie. Niet door de bestaande organisaties en manier van werken een beetje te verbeteren, want dan blijf je in feite vaak het oude probleem houden, en bestrijd je de symptomen. Nieuwe betere technologie werkt vooral als je het combineert met een nieuwe manier van werken en organiseren.

Een paar elementen wil ik noemen. Om te beginnen gaat het om een switch van de traditionele top down hiërarchische organisatie naar een wat plattere, horizontale organisatie. Dat kan een antwoord zijn op al die genoemde knelpunten. Het sluit beter aan op de eigenschappen van een moderne organisatie (gemiddeld hoger opgeleid, zelf startend,
informeler) en op de eisen die aan een organisatie worden gesteld: snelheid, innovatiekracht en flexibiliteit, ruimte voor experiment en fouten(niet teveel graag), transparantie. Het idee van open organisatie en samenwerking sluit hier naadloos op aan, de netwerkorganisatie. Een organisatie doet natuurlijk gewoon transacties met allerlei bedrijven. Maar steeds meer is een product of een dienst (of combinatie daarvan) de resultante van sterke samenwerking, co-creatie, een netwerk dus van transacties.
Daar hoort dus een andere technologie bij: simpel frictieloos informatie delen, via een soort extra laag op het Internet, de blockchain dus. Paradoxaal is dat we langs deze weg zaken kunnen doen zonder dat we elkaar noodzakelijkerwijs vertrouwen. We kunnen handelen zonder die traditionele spelers die onzekerheid reduceerden en in die spiraal zaten van meer control en reductie, meer bureaucratie, hogere kosten (die dan weer omlaag moeten) etc.
Mooi, die blockchain, maar het is geen panacee. Het is niet in alle situaties voor alle bedrijven en netwerken de perfecte all-in-one oplossing. Sterker nog, er zijn veel situaties denkbaar waarin die blockchain onnodig compliceert wat eenvoudig is, een soort overkill. In dat opzicht is het dan toch een beetje een gewone tool (hoewel de blockchain-evangelist dat een onzinnige en beledigende opmerking zal vinden): alles met mate, lees de bijsluiter, let op de voorwaarden, raadpleeg desnoods de professional.

 

februari 2018.

 

Bronnen waar ik in dit artikel dankbaar gebruik van heb gemaakt:

“blockchain organiseren” , artikel in M&C “Management & Consulting” door Paul Bessems, M&C 3/2017.

“Blockchain organiseren” , Paul Bessems en Walter Bril, Mijnmanagementboek, 2017.

Wat is blokchain?, Martijn Bolt, http://www.martijnbolt.com/nl/betrouwbaar-verenigen-met-blockchain/Blockchain, a technical primer, Deloitte Insights, Deloitte 2018.

Eerder schreef ik een stukje over de blockchain: een inleiding en wat mogelijke toepassingen in de automotive sector:
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/blockchain-wat-nu-weer/

De komende tijd zal ik regelmatig over dit onderwerp blijven publiceren.
U kunt publicaties vinden op de website https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/
en op mijn linkedin pagina https://www.linkedin.com/in/4fieldshansgroenhuijsen/.