We houden onszelf en elkaar voor de gek, soms bewust maar heel vaak onbewust. We hebben nogal last van vooringenomenheid, vooroordelen; met een mooi Engels woord : BIAS. Je kunt proberen dat BIAS mechanisme uit te schakelen en te bestrijden; of je accepteert het maar als gewoon een eigenschap van die nu eenmaal feilbare mens. Je kunt niet verwachten dat iedereen altijd maar een complete zuivere analyse doet, 100% rationeel is, en alle bias uitschakelt. Er is ook gewoon zoiets als een mening, een geloof, een idee.
Bang voor verandering dus.
Bij de klimaatproblematiek en elektrische auto zien we het direct. We zijn bang voor verandering, we zijn bang dat het fout gaat hoe dan ook (met of zonder maatregelen), we geloven in de status quo, alles blijft en moet blijven zoals het was. Onze mening wordt gekleurd door de angst voor verlies van onze levensstijl, welvaart etc. En die angst werkt bijna verlammend; we zijn niet meer in staat eens goed te kijken of er inderdaad verlies optreedt (waar dan, voor wie, wanneer, hoe), door in te grijpen of het juist allemaal op zijn beloop te laten. En we zien niet de mogelijke winst, en de trade-off tussen verlies en winst. Onzekerheid, vaak overschat, versterkt de behoefte aan houvast. Gemiddeld denkt de mens vooral lineair en niet exponentieel; en juist dat exponentiele effect steekt vaak de kop op, bijvoorbeeld in de impact van CO2 uitstoot, de aantasting van biodiversiteit.
We hebben, als afweermechanisme de neiging om te denken dat het allemaal wel zal meevallen. En mocht het de verkeerde kant uitgaan, dan kunnen we nog ingrijpen: immers, wij zelf maken verandering, het overkomt ons niet zo maar, alles is omkeerbaar. Waarom elektrisch gaan rijden ? Waarom anders eten, anders reizen, anders stoken, anders leven ? We ontkennen heel lang negatieve informatie, steken de kop in het zand (vandaar het struisvogeleffect), hebben even geen actieve herinnering.
Gerommel met informatie.
We vormen onze mening en gaan discussies met anderen aan op basis van informatie; althans dat denken we. Vaak hebben we onze mening al klaar, doen het vervolgens zonder informatie, of kiezen alleen die info die ons standpunt onderbouwt (self serving bias). Dat kan bewust maar ook onbewust: we pakken alleen die informatie die beschikbaar is, en gaan niet op zoek naar informatie die je nodig hebt om tot een redelijk goed en objectief oordeel te komen. De “confirmation bias” zegt dat we (vooral) die informatie pakken die bevestigt wat we denken en die we (dus) als positiever en betrouwbaarder ervaren.
Even naar de keuze voor of tegen een elektrische auto. Die keuze is gekleurd. Ja zeggen doe je misschien omdat je veronderstelt dat je daarmee een bijdrage levert aan een betere wereld, omdat je je verwant voelt met dat gedachtegoed of met andere EV-rijders, het een goed gevoel geeft. Ga er maar van uit dat elke keuze deels intuïtief is en deels (quasi) rationeel.
Er kan een mechanisme werken dat maakt dat je het heden/de actualiteit ziet als de referentie, als de norm (die dus gehandhaafd moet blijven). Elke verandering is dan een afwijking van die norm, wordt gezien als verlies en is dus verwerpelijk.
Vaak waarderen we de (kleinere) benefits op de korte termijn meer dan de grotere voordelen op langere termijn (present bias). We waarderen iets wat we nu al hebben hoger dan iets wat we niet hebben. Dat komt doordat we met datgene wat we hebben al een persoonlijke verbinding of emotie hebben (het “endowment” effect). Herkenbaar, die binding die we ervaren met die oude getrouwe benzineauto ? We hebben last van cognitieve rigiditeit, van onvermogen om met nieuwe dingen om te gaan, ook al zijn die objectief gezien goed of zelfs beter.
We kijken en oordelen verkeerd.
We beoordelen of veroordelen die EV en kijken beperkt. De mens ziet alleen de aanschafkosten (en het verschil met de auto met verbrandingsmotor) maar ziet niet de running cost, de kosten van gebruik per kilometer, of alle kosten over het totale leven van de auto. We hebben mogelijk een verkeerd beeld van de klimaatvoordelen; we rekenen ons “rijk” met de zero emission en vergeten de CO2 uitstoot en andere vervuiling bij de productie van de auto en het batterijpakket. Of we schatten de CO2 reductie (bewust) erg laag in, en hebben dan dus een zogenaamd onderbouwde reden om geen EV aan te schaffen.
Een optimist denkt: het gaat beter dan de statistieken aantonen/voorspellen. Niet een hele slechte houding in het leven maar er zit een risico in van onderschatting van risico’s en onzekerheden, het reduceren van de inschatting van waarschijnlijkheid van negatieve dingen.
We ontwijken/vermijden graag (avoidance) en we zijn banger voor de minnen en voor verlies dan dat je de voordelen/plussen waardeert. Cognitieve dissonantie viert hoogtij. Spanning en disharmonie vinden we vervelend en lossen we op door info buiten de deur te houden, de geest te beschermen. We maximaliseren de korte termijn pret, vermijden pijnlijke en oncomfortabele gevoelens,
reduceren complexiteit en maken de wereld even lekker simpel. De benzineauto is dan misschien niet op alle fronten de beste optie maar we kennen hem door en door; met de EV moet je het maar afwachten wat je krijgt, er zitten heel veel nadelen aan, en die voordelen moeten nog maar blijken.
Range anxiety.
We hebben nog steeds last van “range anxiety” , de angst dat je stil komt te staan zonder stroom. De range neemt toe, het aantal oplaadpunten ook dus het valt wel mee, maar toch… stel nu eens dat…Of we geloven heilig in die steeds grotere range maar vergeten even dat lage temperaturen, gebruik van de verwarming, en een onrustige rechtervoet heel veel energie kunnen vergen. Zeker, die range is af en toe een probleem, maar het leuke is nu dat in de praktijk die range ook vaak wordt onderschat, terwijl de dagelijks af te leggen afstand wordt overschat met dus de conclusie dat de EV geen oplossing is. En de reactie van de autoproducenten om dan maar weer meer range aan te bieden, is op zijn minst een rare reflex, feitelijk vaak niet nodig, maar het reduceert de onzekerheid bij de EV-rijder en het verkoopt dus lekker.
Een argument (waarmee je heel veel kunt doodslaan): ik vertrouw die technologie niet, je weet maar nooit, ik hoorde kort geleden nog over een incident….. En andere mensen die in technologie de reddende engel zien, een blind vertrouwen hebben in de techniek en het voortschrijden ervan.
Vooroordelen dus, we zullen er altijd last van hebben, soms ook baat bij hebben. In 2034 rolt de laatste auto met verbrandingsmotor van de band, nog 12 jaar. En dan nog eens zo’n 20 jaar totdat de laatste benzineauto naar de sloop gaat. Of toch niet ?
Hans Groenhuijsen, 27 december 2022.
. Alle blogs over de elektrische auto https://www.hansgroenhuijsen.nl/category/4fields/electric-vehicle/
. Alle artikelen en blogs , zie: https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/
. wekelijks mijn blog ontvangen ? Meld je aan via “aanvraag artikelen” op
https://www.hansgroenhuijsen.nl/inschrijven-kennisblogs/
. ©alle rechten voorbehouden Hans Groenhuijsen, 2022.
T 06-52 58 95 85
M hans@hansgroenhuijsen.nl
I https://www.hansgroenhuijsen.nl
Link https://www.linkedin.com/in/4fieldshansgroenhuijsen/
Verschillende bronnen o.a. :
Kahneman, Daniel “Thinking, fast and slow”, Penguin Books, 2011
https://scientias.nl/jouw-brein-zit-een-serieuze-opmars-van-de-elektrische-auto-in-de-weg/
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0896627321006267
https://cleantechnica.com/2022/07/15/human-brains-why-some-people-refuse-to-accept-electric-cars/
https://www.sciencedaily.com/releases/2022/05/220519125638.htm