Na zo’n 45 jaar discussie over alle mogelijke varianten voor het betalen van een autorit, is er nu Rutte 4. Wederom voornemens, die nog omgezet moeten worden in plannen en vooral in uitvoering.
Komt er beweging in ?
De denkrichting.
Daar ligt het, het akkoord van Rutte 4. De doelstelling CO2 reductie voor 2030 gaat een tikje omhoog naar 55%. Betalen naar Gebruik (BnG) moet worden gerealiseerd, hetgeen 8,5 jaar gaat kosten(dat klinkt heel nauwkeurig en dus realistisch, we gaan het zien). We gaan dan betalen voor het gebruik en dus niet het bezit van de auto. Tegelijk wordt gekeken naar de specifieke CO2 uitstoot per auto. Er is dus geen sprake van betalen naar plaats en tijdstip zoals in allerlei eerdere voorstellen. De rond dit thema gebouwde coalitie van Bovag, RAI, ANWB, VNA en N&M zat al eerder op deze lijn :
. belast op basis van kilometers en emissie
. werk aan beïnvloeding van gedrag met de juiste prikkels
. aansturen op meer EV etc. ofwel Zero Emission
. en bio-fuels en synthetische brandstof waar ZE niet mogelijk is.
Dat alles leidt dan tot betaalbare en bereikbare mobiliteit, een redelijk niveau in belastingen (en een oplossing voor de onvermijdelijke teruggang in autobelastinginkomsten bij ongewijzigd beleid), e we zijn goed bezig met klimaat, economie, leefomgeving etc. Ik hoorde de beeldspraak alweer voorbijkomen: dit plan is een mes dat aan veel kanten snijdt. Leuk, maar een goed scherp mes dat één ding goed doet is soms beter dan een 40-delig Zwitsers zakmes, een alleskunner, mooi speelgoed voor de heb maar soms minder handig.
De nieuwe (oude) coalitie spreekt zich dus uit voor BnG op basis van (denken we) kilometers en emissie. Wat er gebeurt met bestaande auto-gerelateerde belastingen is nog onduidelijk. Het is ook niet helder of er een soort basisbedrag komt of niet, of er achteraf wordt afgerekend , of en hoe er schattingen worden gemaakt, hoe we de gereden kilometers gaan registreren (die uitstoot kennen we vrij goed), of er überhaupt wordt afgerekend op uitstoot of dat er één tarief komt per kilometer (vlaktax), wat er gebeurt met de huidige provinciale opcenten in de MRB, wat de kosten van invoering zijn en de jaarlijkse kosten van exploitatie van dit hele BnG-systeem. Werk aan de winkel.
Gebruik gaat geld kosten, maar wat vervalt dan ?
Hier zien we dat rekening rijden/spitsheffing/kilometerheffing/BnG , een directe relatie hebben met het stelsel van autobelastingen. Dit is inmiddels een oerwoud geworden: heel veel regels, uitzonderingen,
bedragen, percentages. En het grote probleem is dat dit stelsel om de haverklap wijzigt. Al met al is het een nobel streven om dit stelsel (tot 2025 zal er weinig veranderen overigens), eens goed te organiseren, stabieler, en tegemoet komend aan een reeks doelstellingen. Maar het compliceert ook. De automotive sector zelf is uit balans of mooier gezegd, is erg dynamisch. Nieuwe aandrijving, veel high tech, veel data, andere retail en business modellen, veel complexiteit, gelukkig schoner en zuiniger, een snel veranderend consumentengedrag. Autorijden wordt deels laagdrempeliger (prijs per km., gebruik i.p.v. bezit, ADAS dus een kind kan rijden), misschien meer kilometers, op andere tijdstippen en locaties. Misschien vervalt het standaard woon-werk verkeer en daarmee de spits. En de overheid heeft die inkomstenstroom uit de automotive hard nodig, dus elke verandering nodigt uit tot verandering in regelgeving. Even samenvattend : we begonnen ooit met het tegengaan van de spits, daarna minder uitstoot, vergroening, klimaatdoelstellingen, het complete belastingstelsel. Het wordt allemaal wel erg groot misschien.
Maar een stap terug. Als we ooit naar dat BnG overstappen, dan moet er dus een andere belasting sneuvelen. De BPM is een belasting op aanschaf, waarmee je natuurlijk kunt variëren om aankoopgedrag van consumenten te beïnvloeden (meer EV’s dus). De MRB is gerelateerd aan gebruik, maar niet aan de mate waarin je een auto gebruikt. De MRB en de BPM kunnen ook, zoals tot nu toe het geval, worden gebruikt om via tijdelijke vrijstelling de aanschaf van EV te pushen, en/of door differentiatie ICE auto’s zwaarder te belasten. Accijnzen (brandstof) zijn wel direct gerelateerd aan het gebruik, kilometrages en verbruik (en dus voor een EV nadert tot nul). Oh ja, en we hebben nog de (gedeeltelijke) vrijstelling van de bijtelling voor de berijder van de leasebak.
Afbreukrisico’s ?
Wat zijn de downside risks ? Dat zijn er vele natuurlijk. De EV gaat het niet worden, blijft te duur.
er ontstaat een onbalans in kosten en baten voor de overheid, inkomsten vallen tegen, uitvoeringkosten worden te hoog. Inkomenseffecten blijken groter dan gedacht. Er ontstaat vraaguitval, mensen doen hun auto weg. De te hoge kosten zetten een rem op de mobiliteit (woon-werk, familie, bezoek, recreatie) met effecten op de economie als geheel. Je kunt het uittekenen : we gaan amenderen, veranderen en repareren, compromissen sluiten, de regels aanpassen, steeds meer maatwerk ontwikkelen. Gevolg : mooie intenties, een aardig wetsontwerp, een matige wet, uitvoerbaarheid nul, bereiken van gestelde doelen ver weg.
Dualisme tussen kabinet en Kamer.
Terug naar van Geel en Pechtold (zie https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/betalen-naar-gebruik-deel-2-en-dan-wordt-het-2021/ ). Ik leef mee met de Pechtold insteek: wat een stapel rapporten, wat een data, wat een complexiteit, wat een traagheid, genoeg. Ik wil beleid, ik wil keuzes en ik wil het nu. En ik snap de van Geel redenering: ik wil graag dat ene alomvattende complete en samenhangende rapport op basis waarvan we dan een weloverwogen keuze kunnen maken, met inbreng van ambtenaren, deskundigen, het veld met een validatie van alle voors en tegens, mitigerende maatregelen, tijdspad en fasering, kosten/baten. Er ligt er een reeks boeiende discussies en persconferenties in het verschiet met de nieuwe ministers Harbers (I&W) en Jetten (klimaat). Benieuwd wie dan de rol speelt van Pechtold in de Kamer; ik heb al een idee.
Hans Groenhuijsen, 14 januari 2022.
Eerdere artikelen over mobiliteit, elektrische auto en de fiscus:
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/betalen-naar-gebruik-deel-2-en-dan-wordt-het-2021/
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/de-ev-subsidies-belonen-en-straffen-afremmen-of-gas-geven/
https://www.hansgroenhuijsen.nl/automotive/cash-for-new-cars-and-cash-for-clunkers/
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/en-wat-zijn-jouw-goedevoornemens/
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/de-ev-subsidie-stroom-laden-of-geld-tappen/
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/pecunia-non-olet-de-elektrische-auto-en-subsidies/
. Alle artikelen en blogs , zie: https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/
. Wil je in het vervolg wekelijks mijn blog ontvangen ? Meld je aan via “aanvraag artikelen” op
https://www.hansgroenhuijsen.nl/inschrijven-kennisblogs/
. ©alle rechten voorbehouden Hans Groenhuijsen, 2022.
T 06-52 58 95 85
M hans@hansgroenhuijsen.nl
I https://www.hansgroenhuijsen.nl
Link https://www.linkedin.com/in/4fieldshansgroenhuijsen/