Δ = verandering.
“En het gebeurde in die dagen….”.
De letter Delta staat voor verandering. De auto staat voor beweging, mobiliteit, verandering. De mens blijft daar vaak bij achter; we staan stil, en houden het graag zoals het is. We zijn gewend geraakt aan de auto, we zijn er aan verslaafd geraakt, we weten niet anders dan dat die auto er is (en steeds dominanter is). We zien die auto als vanzelfsprekendheid, als luxe die ons toekomt, als symbool van vooruitgang en van welvaart. En we ervaren die auto als het symbool van, en vooral als de opening bij uitstek naar de vrijheid (het avontuur). We vereenzelvigen ons met de auto, ontlenen er status en identiteit aan, zien het als een middel om ons eigen ik tot uitdrukking te brengen. Dat alles maakt een zuivere en nuchtere kijk op die auto lastig.
De industrie rondom de auto vertoont een vergelijkbare “verslaving” en blinde vlek. De auto is bij uitstek en met stip op 1 het product van de 20ste eeuwse industrie : massaproductie, marketing, “planned obsolescence”, een enorme systeemfunctie in de economie, in werkgelegenheid, in welvaart. De vraagzijde (consument) en de aanbodzijde (producent) zijn sterk verbonden met die auto. Die auto dringt door in elke vezel van de samenleving, in de retail, in de openbare ruimte (wegen, parkeren); en last but not least in het gezinsleven, in ons sociale verkeer (woon-werk, vrienden en familie, winkels, sport en recreatie etc.). Zo kan je na 125 jaar auto gerust spreken van een dominante positie, volgens velen zelfs een onaantastbare positie : de auto is er en blijft, is niet weg te denken.
Lekker in de rij.
Succes is sterk bepaald door gemak, fun, nut, prijsdaling van de auto, snelheid. Tijdsbesparing lijkt een logische maar daar was nauwelijks sprake van. We reisden een zelfde tijd maar konden verder reizen. Dat komt tegemoet aan de Wet van Marchetti die stelt dat de mens altijd gewend was/is en behoefte heeft aan ruim een uur reizen per dag. Resultaat van de combi van snelheid en tijd is, dat mobiliteit groeit. Groei van bijvoorbeeld woon-werk verkeer leidt tot files, dat vervolgens tot meer asfalt, dat leidt ertoe dat mensen die eerst met trein of fiets reizen nu ook in de auto stappen. En het brengt mensen ertoe om nu de files afnemen door meer asfalt verder weg te gaan wonen (reistijd is immers de constante). Het resultaat zien we al jaren: de files keren terug. En dat terwijl jarenlang in het mobiliteitsbeleid het oplossen van de files tot topprioriteit werd verheven. We hebben hier weer een wet, een variant op de wet van “behoud van ellende”, behoud van files dus.
Auto of mobiliteit ?
De auto, het object zelf, stond heel lang centraal. Natuurlijk was de functie die de auto vervulde belangrijk : het praktische nut (als vervoermiddel) maar ook de betekenis in de zin van : sport, recreatie, plezier, aanzien/status. De betekenis van de auto platslaan tot “een ding dat je van A naar B brengt en wellicht ook terug” gaat voorbij aan de grote betekenis van die auto. Toch is het precies die vervoersfunctie die juist nu zo belangrijk wordt, zeker als de auto betaalbaarder wordt, bereikbaar voor de massa. De auto biedt ons mobiliteit, we kunnen gaan en staan waar we willen, met de suggestie van vrijheid en avontuur, tegelijkertijd met toenemende luxe en comfort en prestaties. Mobiliteit is het sleutelwoord. Niet alleen voor de consumenten heeft die auto een grote betekenis; ook voor de industrie (voor de economie als geheel) wordt de auto heel snel een dominante factor. Denk aan de auto-gerelateerde industrie zelf dus de producenten van auto’s en onderdelen, de business rondom reparatie en onderhoud, verkoop/retail. Maar denk ook aan verwante activiteiten in grondstoffen (rubber, ijzer, koper etc.) en vooral aan het zwarte goud, de olie. Alles kan worden getransporteerd, alles wordt mobiel en dat geldt voor de complete economie. Overal vindt schaalvergroting plaats, massaproductie voor geografisch gezien steeds grotere markten (zelfs de wereld als markt). Er ontstaan compleet nieuwe industrieën : wegenbouw, benzinestations, motels, wegrestaurants. Steden veranderen door de aanleg van wegen en parkeerfaciliteiten. Bedrijven verplaatsen zich en/of de werknemers omdat de afstand woon/werk makkelijk is te overbruggen. Duidelijk dus, de auto zit tot in de haarvaten van de samenleving.
En dan ? het wordt 1945.
Na de tweede wereldoorlog volgt een spectaculaire groei; de auto rukt op, in grote aantallen, in een eindeloze variatie, betaalbaar en dus bereikbaar voor het grote publiek. Daarmee nestelt de auto zich steeds meer in de samenleving. De economie draait op auto’s en mobiliteit, de consument heeft de auto in het hart gesloten, de politiek voegt zich naar deze veranderingen. De nadelen worden af en toe zichtbaar. In de jaren ’50 zien we in Nederland de eerste files, steden worden overspoeld door de auto, de eerste signalen over vervuiling tekenen zich af, verkeersintensiteit neemt toe, het aantal ongevallen met grote schade neemt toe. Reizen wordt steeds makkelijker: woon-werk, recreatie etc. Mede door de beschikbaarheid van auto’s en het bijbehorende wegennet waaieren steden uit met een expansie tot buiten de stadsgrenzen. De onderliggende transities binnen een eeuw zijn fenomenaal: van paard en koets en trein naar auto naar mobiliteit, van hout en kolen naar benzine naar elektriciteit en zon en wind. Elke verandering riep en roept weerstanden op, vooral als de impact op de manier van leven en werken, op welzijn en welvaart zo groot is. Onzekerheid en angst, conservatisme, moeten worden overwonnen. Dat gaat uiteindelijk goed, mede omdat de voordelen geleidelijk zichtbaar worden en zo groot zijn (terwijl de nadelen kleiner blijken en uit beeld verdwijnen).
De 21ste eeuw.
Nu staan we voor grote veranderingen. Vraag is of we het laten gebeuren, een redelijk doemscenario uiteindelijk, of dat we het initiatief nemen. Veel onzekerheden, een grote complexiteit, de (deels terechte) angst dat we moeten inleveren en de perceptie dat de nadelen wel eens groter kunnen blijken te zijn dan de voordelen, dat alles zit ons in de weg. De technologie verandert, de functie van de auto verandert, de rol van de mens in het besturen van die auto verandert, de auto is niet langer een ding op zich, maar steeds meer onderdeel van een groter (en complex) systeem. Ons gedrag, onze manier van leven, wonen en werken verandert. Hoe logisch dat dan dit hele complex rondom auto en mobiliteit op de helling gaat, soms omdat het moet en vaak omdat het kan, leidt tot een betere wereld. Er spelen grote belangen, onzekerheid en verandering leiden tot verzet, er worden fouten gemaakt, maar het gaat lukken. Niet omdat een ideologie dat voorschrijft, maar omdat de krachten en urgentie groot zijn, en de benefits voor deze en volgende generaties te mooi zijn om te laten liggen. De overheid en de markt ( = vraag en aanbod) kunnen aan de bak of, in termen van de auto, het stuur in handen nemen, gas geven , de juiste route uitstippelen en volgen, mobiel worden dus. Niet alleen een mobiliteitsalliantie, maar een samenleving met een missie. Ver weg…, lastig….
Een moment onder de kerstboom om gevoel en verstand even te laten spreken. Ik wens u een mooie (witte?) kerst, en een gelukkig nieuwjaar; blijf mobiel en vooral: blijf veranderen.
Hans Groenhuijsen, 21 december 2023.
Afbeelding : www.viabovag.nl
Eerdere blogs die hierop aansluiten :
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/de-wereld-verandert-mobiliteit-verandert/
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/tomorrow-is-the-first-day-of-the-rest-of-your-life/
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/de-auto-een-ding-op-zich-of-een-systeem/
https://www.hansgroenhuijsen.nl/4-fields/auto-mobiliteit-bereikbaarheid-en-sinterklaas/
. wekelijks mijn blog ontvangen ? Meld je aan via “aanvraag artikelen” op
https://www.hansgroenhuijsen.nl/inschrijven-kennisblogs/
. ©alle rechten voorbehouden Hans Groenhuijsen, 2023.
T 06-52 58 95 85
M hans@hansgroenhuijsen.nl
I https://www.hansgroenhuijsen.nl
Link https://www.linkedin.com/in/4fieldshansgroenhuijsen/